[ Pobierz całość w formacie PDF ]
JACK DU BRUL
KLĄTWA PANDORY
Przekład KAMIL GRYKO
Tytuł oryginału Pandora's Curse
AMBER
Redakcja stylistyczna Elżbieta Steglińska
Korekta
Jolanta Kucharska
Elżbieta Steglińska
Warszawa 2009. Wydanie I
Książkę wydaną w roku naszego ślubu z wyrazami miłości dedykuję Debbie
* Tego się obawiałem * mruknął pilot.
* Powiedziałbym, że jesteśmy jakieś sześćdziesiąt kilometrów od wybrzeża Grenlandii.
Jack Delaney wiedział z doświadczenia, katastrofę poprzedzała seria drobnych awarii. Z wyjątkiem, pomyślał ponuro, wojny, kiedy wystarczyło jedno działo przeciwlotnicze albo pojawiający się znikąd japoński myśliwiec. Kiedy dowodził B*29, kilka razy cudem uchodzili z życiem, ale nigdy nie stracił człowieka. Być może teraz jego fart się skończył. Los zsyłał mu jeden problem za drugim, a major niewiele mógł na to poradzić.
Zaczęło się podczas startu w Anglii, kiedy nagły silny powiew wiatru zakołysał nimi, przesuwając w luku wielkiego C*97 źle umocowaną paletę. To nie był poważny problem * tyle tylko, że samolot miał złe wyważenie. Aby utrzymać się w poziomie, Delaney musiał stale przekręcać wolant. Zameldował o wypadku kontroli lotu i kazał przekazać bazie Sił Powietrznych w Thule na Grenlandii, że dostawa nieco się opóźni. Oznajmił też, że po powrocie zażąda głowy tego, kto był odpowiedzialny za mocowanie ładunku. Kolejnych kilka godzin minęło bez kłopotów, po czym nastąpiło spięcie w radiostacji. Islandię zostawili jakieś sto sześćdziesiąt kilometrów za sobą, kierując się na północny zachód, i nagle stracili łączność. Tom Sanders próbował temu zaradzić, ale tylko poparzył palce. Delaney zastanawiał się, czy nie zawrócić * ale już trzykrotnie odwoływano loty do Thule, a w bazie za kręgiem polarnym bazy czekano na dostawę. Wiedział też, że pogoda zepsuje się, zanim kolejny samolot będzie mógł wystartować. Teraz oceniał swoją decyzję kontynuowania misji jako kolejny wypadek, który przytrafił się załodze stratofreightera.
Na dodatek jakieś pół godziny temu porucznik Winger zauważył, że silniki nadmiernie się nagrzewają. Delaney uchylił pokrywy czterech silników Pratt & Whitney, próbując je schłodzić, co jeszcze spowolniło samolot. Rozwiązanie sprawdzało się przez jakiś czas, ale wskazówki temperatury ponownie zaczęły przesuwać się w stronę czerwonych pól. Wtedy właśnie silnik numer jeden zakrztusił się po raz pierwszy. Przez kilka minut pracował normalnie, po czym ponownie strzelił, wprawiając maszynę w drgania, od których zatrzeszczały aluminiowe wręgi. Delaneyowi nie pozostało nic innego, jak wyłączyć silnik.
* Kiedy temperatura spadnie, spróbujemy go odpalić jeszcze raz *powiedział Wingerowi. * Tom, czy po tej stronie Grenlandii sąjakieś lądowiska?
* Nie, panie majorze. Na mapie mam tylko góry i lodowce. Mniej więcej dwieście czterdzieści kilometrów na południe od miejsca, w którym przetniemy wybrzeże, znajduje się obóz Decade, ale mogą tam lądować tylko samoloty z płozami.
* Cholera. * Delaney zamilkł, przeliczając w myślach odległości i szansę. * Dobra. Jeśli silnik nie zapali bez problemów, zawrócimy na Islandię.
* Majorze, to jakieś trzysta siedemdziesiąt kilometrów. * W głosie San*dersa słychać było napięcie. Był zbyt młody, żeby brać udział w wojnie, i Delaney przypuszczał, że oficera pierwszy raz w życiu ogarnął prawdziwy strach.
W ciągu pięciu minut, których wymagało schłodzenie silnika, na pokładzie panowała cisza * nawet wówczas, kiedy ich oczom ukazały się strzeliste urwiska i ciemne fiordy broniące wschodniego brzegu Grenlandii. Delaney nie widział równie posępnego miejsca. Góry przykryte były śniegiem, a od strony lądu napierał na nie grenlandzki lodowiec, przeciskając się jak zamrożone wodospady dolinami do morza. Delaney wiedział, że za wąskim pasmem wybrzeża rozciągało się morze lodu o powierzchni ponad dwóch milionów kilometrów kwadratowych i grubości dorównującej głębokości oceanu.
* Panie majorze, temperatura w jedynce w normie. Wygląda na to, że cały zaprzęg pracuje równo.
Delaney spojrzał na wskaźniki i przekonał się, że dzięki otwarciu pokryw silniki się schłodziły. Odpalił pierwszy, który zaczął mruczeć spokojnie, jak gdyby nie sprawiał wcześniej żadnych problemów. Ustawił odpowiednio krawędzie śmigła i poczuł, jak zaczynają ciągnąć, a C*97 odzyskuje sterowność.
* Trochę lepiej * odetchnął, a Winger i Sanders wymienili szerokie uśmiechy. * Za jakieś pięć minut będziemy mieli pewność.
Maszyna minęła pasmo górskie z prędkością trzystu trzydziestu kilometrów na godzinę * dużo mniejszą od optymalnej prędkości przelotowej i znacznie poniżej zalecanego pułapu. Za porytymi śniegiem szczytami Delaney i Winger zobaczyli ciągnące się po horyzont morze lodu. Pod ogromnym naciskiem padającego w głębi lądu śniegu miliardy ton lodu przesuwały się wolno ku wybrzeżu jak niekończący się pas transmisyjny. Poruszając się, tarły o skalne podłoże, więc każda wypukłość pod grubą na półtora kilometra skorupą objawiała się na powierzchni jako wielki poszczerbiony grzbiet. Lodowa pokrywa była tak poszarpana, że Delaney wyobraził ją sobie jako zamarznięte w ułamku sekundy morze w czasie sztormu * każda fala zmieniona w ostry jak brzytwa grzebień, osiągający czasem wysokość dziesięciu metrów.
* Jezu * szepnął bezgłośnie.
Porucznik Winger odwracał się właśnie do Delaneya, kiedy silnik numer jeden eksplodował. Podwójne rzędy cylindrów wybuchły z siłą bomby, a odłamki, olej i płonące paliwo rozsadziły gondolę silnika, jakby trafił ją
pocisk przeciwlotniczy. W kilka sekund skrzydło samolotu ogarnęły płomienie. Kiedy wiatr powiększał spowodowane przez rozżarzone odłamki wyrwy w aluminiowym poszyciu, skrzydło zaczęło się rozpadać.
Transportowiec przechylił się, tracąc ciąg z lewej strony. Delaney walczył z maszyną, tylko przez ułamek sekundy rzucił okiem na wysokościo*mierz, którego wskazówka przesuwała się w dół z zawrotną szybkością. Zauważył, że Winger odcina już dopływ paliwa do zniszczonego silnika. Dobry pilot.
* Tom, co widzisz? * krzyknął Delaney, z trudem utrzymując okaleczony samolot w powietrzu.
Nawigator wyjrzał przez okienko. Rutyna wzięła górę nad strachem ściskającym żołądki, odpowiedział spokojnie:
* Silnik odpadł i wygląda na to, że skrzydło też się zaraz oderwie. Wciąż płonie. Chwileczkę, gaśnie.
* Odciąłem paliwo * mruknął Winger, wracając do sterów i pomagając Delaneyowi kręcić wolantem.
* Jasna cholera, straciliśmy większą część lewej klapy. Jerry, ustaw śmigło numer cztery na płasko. Musimy go wyrównać. Za mocno ciągnie z prawej.
Winger wykonał rozkaz. Zmniejszył w ten sposób o połowę ciąg po jednej stronie stratofreightera, który powoli zaczął odzyskiwać równowagę, ale wciąż tracił wysokość. W ciągu trzydziestu sekund, jakie upłynęły od eksplozji, zeszli do pułapu trzech tysięcy metrów i opadali dalej. Obydwaj piloci desperacko mocowali się ze sterami, próbując utrzymać samolot w poziomie. Nie mogli zrobić już nic, żeby odzyskać nośność. Starali się tylko jak najłagodniej posadzić maszynę na lodzie.
* Zacznij szukać miejsca, na którym będziemy mogli wylądować tym złomem. * Strach minął i głos Delaneya brzmiał czysto i pewnie.
* Rozglądam się, ale lód jest zbyt poszarpany. * Winger spojrzał na wysokościomierz. * Półtora tysiąca metrów.
W gęstszym powietrzu siła nośna była większa i nie opadali już tak szybko. Delaney spróbował podnieść nos C*97, licząc, że odzyska trochę wysokości, ale samolot ponownie przechylił się na lewe skrzydło. Przez koszmarną sekundę walczył o wyrównanie.
* Co widzisz?
Zanim Winger zdążył odpowiedzieć, kabina wypełniła się dymem, mieszanką płonącego oleju i płynu hydraulicznego. Drażnił gardło i szczypał w oczy. Sanders krzyknął, że za jego plecami się pali. Delaney na oślep sięgnął po wyłącznik hermetyzacji, żeby wywietrzyć kabinę. Dym rozwiał się natychmiast, a piloci, dławiąc się, wdychali świeże, choć lodowate powietrze.
* Trzeba stłumić ten ogień * wycharczał Delaney. Maszyna straciła kolejnych trzysta metrów. Opadała teraz w niebezpiecznym korkociągu. * Mów do mnie, Jerry. Co widzisz?
* Nic. * Winger zakaszlał, kładąc dłoń na piersi, jakby ten gest miał przynieść ulgę poparzonym płucom. * Zaczekaj chwilę!
Wpatrywał się w gładką powierzchnię lodowca.
* Widzę * powiedział Delaney w tym samym momencie, kiedy Winger pokazał to miejsce palcem.
* Pożar ugaszony, panie majorze, ale nie obiecuję, że na długo. * San*dersowi dym najmocniej dał się we znaki, mówił, jakby oddychał po raz ostatni.
Najostrożniej jak mógł major Delaney położył niesterowny transportowiec w zakręt i skierował nos C*97 w stronę gładkiego fragmentu lodowca. Nigdy w życiu nie robił czegoś równie delikatnie i ostrożnie. Lecieli na sześciuset metrach przy szybkości dwustu kilometrów na godzinę. Ocenił, że od lądowiska dzieli ich około sześciu kilometrów, i zaczął schodzenie. Mieli tylko jedną szansę. Palce zbielały mu na sterach. Ledwo zauważał, że temperatura w kabinie spadła do minus trzydziestu stopni i szyba zamarzała.
* Jakbym odzyskiwał sterowność * zdziwił się Winger, pomagając ustawić C*97 przodem do północnego wiatru. * Pewnie to kwestia gęstszego powietrza.
* Tak * przytaknął Delaney, pierwszy raz od eksplozji mając nadzieję na wyjście cało z opresji. Każda sekunda kontroli nad samolotem odrobinę zwiększała ich szansę.
* Zaryzykujemy klapy?
* Nie. Jeśli nie otworzą się po lewej stronie, maszyna się przechyli.
Trzy kilometry przed celem piloci widzieli już, że miejsce, które wybrali na lądowanie, nie było wcale tak gładkie, jak myśleli. Wściekły wiatr zwiał świeży śnieg, który zamortyzowałby uderzenie. Pozostały tylko lodowe szpikulce o groteskowych kształtach, które mogły rozerwać cienkie poszycie boeinga i przebić zbiorniki paliwa. Delaney polecił Wingero*wi zrzucić resztkę paliwa, przygotowując się na nieuniknione szarpnięcie w górę. Obliczył, że w przewodach zostanie akurat tyle paliwa, żeby silniki pracowały aż do wylądowania. Bardziej obawiał się pożaru niż zetknięcia z ziemią. Zbyt często widział, jak koledzy wracający w uszkodzonych maszynach po wykonaniu zadania lądowali szczęśliwie, po czym ich B*29 stawały w płomieniach.
* Co z podwoziem? * Dłoń Wingera zawisła nad przełącznikami.
* Wolałbym posadzić nas na brzuchu. Nie możemy ryzykować, że walniemy w jeden z tych zwałów lodu.
Gdyby doszło do awarii wskaźników, nie dałoby się określić odległości od ziemi. To był jeden z zadziwiających aspektów latania w Arktyce: gdziekolwiek się spojrzało, wszystko wyglądało identycznie. Delaneyowi najbardziej brakowało drzew. Po ich rozmiarach mógł określić, na jakim pułapie się znajdował. Tutaj jedynym punktem odniesienia były nagie szczyty po lewej stronie. Doświadczenie podpowiadało mu, że lecą dziewięćset metrów nad ziemią, ale równie dobrze mogło to być dziewięćdziesiąt. Jeszcze mocniej zacisnął dłonie na wolancie. Mróz zaczynał mu już dawać się we znaki. Szczypały go oczy, jakby miał w nich piasek, choć łzy ciekły mu po policzkach. Ledwo wyczuwał pedały steru kierunku. Strzałka wysokościo*mierza minęła sto pięćdziesiąt metrów.
Stratofreighter mruczał jednostajnie, dwa pracujące silniki pozwalały na łagodne opadanie. Im bliżej byli lodowej tafli, tym więcej widzieli szczegółów * i nie wyglądało to najlepiej. Lądowanie nie byłoby miękkie, nawet gdyby lód był gładki. Ale nie był. Tumany śniegu wirowały wokół lodowych muld.
Delaney otworzył przepustnicę, czując, że musi nabrać trochę wysokości, zanim posadzi uszkodzoną maszynę. Samolot wyrównał, choć wiatr usiłował go obrócić. Najbliższe wzniesienie było raptem pół kilometra po prawej, ale prawie nie osłaniało od wściekłych porywów wichru. Wyczuł nadchodzący podmuch i zareagował, walcząc z opornymi sterami, żeby utrzymać wskaźnik sztucznego horyzontu w poziomie.
* Podaj pułap.
* Trzydzieści metrów * natychmiast odparł Winger. * Tom, przypiąłeś się mocno?
Sanders jęknął. Delaney koncentrował się na pilotowaniu, Winger odwrócił się więc, by sprawdzić, co z telegrafistą. Wstrzymał oddech. Z nosa Toma Sandersa płynęły dwie strużki krwi. Krew w lodowatym powietrzu kabiny krzepła w skorupę. Sanders ściskał głowę tak mocno, że drżały mu ramiona. Oczy miał wybałuszone. Z nich także ciekła krew.
* Tom, co się stało? * Winger przypuszczał, że radiooperator uderzył twarzą w pulpit nawigacyjny.
Sanders znów jęknął, jeszcze głośniej, i zaczął szarpać ubranie na piersi, rozmazując krew na skórzanej kurtce jak pociągnięciami pędzla.
* Jerry, potrzebuję cię * zawołał Jack Delaney. Od ziemi dzieliło ich piętnaście metrów.
Winger zajął się przyrządami.
* Tom jest ranny.
Podmuch wiatru zepchnął C*97 na lewo. Winger i Delaney wspólnie skierowali samolot z powrotem na kurs. Ponownie lekko zadarli nos ma
szyny. Powietrze pod skrzydłami uderzało w lód, tworząc poduszkę, zwaną efektem przypowierzchniowym, łagodzącą opadanie.
* Prędkość sto osiemdziesiąt pięć kilometrów na godzinę.
Delaney był maksymalnie skoncentrowany. To nie przypominało lotów w berlińskim moście powietrznym, gdy w cztery czy pięć maszyn jedna nad drugą czekali na pozwolenie lądowania. Tutaj miał jeden strzał: albo posadzi samolot bezpiecznie, albo się rozbiją. Nie było trzeciej możliwości.
Ziemia zbliżała się w przejrzystym powietrzu zwodniczo szybko. Jeszcze przez chwilę trzymał nos C*97 w górze, kiedy wolant stawił opór. Odwrócił się i zobaczył, że jego drugi pilot opiera się o wolant. Winger szarpnął się i z powrotem opadł w fotel. Z jego nosa i oczu tryskała krew, obryzgując szybę. Krzyknął, ale z jego gardła wydobył się tylko bulgoczący jęk. Z ust trysnęło mu jeszcze więcej krwi. Delaney domyślał się, że to skutek wdychania dymu. Na szczęście sam nałykał się go mniej niż jego podwładni.
Nie było czasu na zajęcie się nimi. Major skupił spojrzenie na lądowisku dokładnie w chwili, gdy samolot dotknął ziemi. Z przeszywającym trzaskiem brzuch maszyny uderzył w lód. Natychmiast oślepiły go wirujący śnieg i odłamki lodu. Poczuł, jak śmigła dwóch pracujących silników wbijają się w grunt i roztrzaskują, a wielkie łopaty odpadają. Jedna z nich, sądząc po dźwięku, rozdarła aluminiowe poszycie ładowni.
Szum silników ustąpił teraz miejsca odgłosom rozrywania samolotu przez lód. Każde zderzenie z ziemią wciskało Delaneya w fotel, aż w końcu wydawało mu się, że obojczyki ma złamane. Maszyna sunęła bez końca. Wskazówka prędkościomierza ledwo spadła poniżej stu osiemdziesięciu kilometrów na godzinę. To niemożliwe, pomyślał Delaney. Powinni zwalniać.
Jak okiem sięgnąć było biało. Delaney nie miał żadnego punktu odniesienia, nic, co pozwoliłoby określić położenie lub kierunek ruchu. Wydawało się jednak, że samolot skręca w prawo, ku górom. Wstrząsy i wibracje nie ustawały, rzucając maszyną. Delaney tak bardzo wysilał wzrok, że głowa zaczęła go boleć. Wypuścił wolant z rąk, ale stopy wciąż trzymał na sterach kierunku. Teraz był już pewien, że samolot skręca w prawo, szarpnął więc ster, by wyprostować maszynę i nie uderzyć w lodowe grzbiety. Kiedy uznał, że zmienił tor ślizgu, zwolnił pedał i modlił się, żeby mieć rację.
Pilot oślepiony wirującym śniegiem nie mógł wiedzieć, jak bardzo się mylił. Maszyna ślizgała się w linii prostej, dopóki nie nacisnął pedału steru. Major skręcił nieco stratofreightera, który sunął teraz w kierunku łagodnego wzniesienia. Samolot dotarł do niego i wślizgnął się na jego szczyt. Niskie tarcie nie wyhamowało maszyny, więc na chwilę ponownie wzbili się w powietrze.
Wydostali się z wirujących tumanów śniegu. Delaney krzyknął, widząc, że lecą wprost na skały. Transportowiec znowu uderzył o ziemię, tym razem mocniej niż za pierwszym razem. Wylądował w miejscu, gdzie teren opadał w dół, w kierunku gór. Niczym sanki zjeżdżające z górki zaczął nabierać szybkości. Delaney znów niczego nie widział, ale był za to wdzięczny losowi. Nie mógł już nic zrobić.
Samolot uderzył w skałę. Obrócił się, sunął teraz lewym skrzydłem naprzód. Maszyna pochyliła się i skrzydło wbiło się w ziemię pokrytą lodem, ryjąc w nim szeroką bruzdę i jak pług śnieżny wyrzucając lód na boki. Dzięki temu wyhamowali. Kiedy skrzydło wreszcie urwało się, sunęli nie szybciej niż pięćdziesiąt kilometrów na godzinę. Kolejne uderzenie w skałę spowolniło ich jeszcze bardziej; Delaney zaczął wierzyć, że jednak wyjdą z tego cało.
Szyba roztrzaskała się i ryczący wiatr wpychał do kabiny lód i śnieg. Twarz Delaneya była posiekana drobinkami lodu jak po piaskowaniu. Choć prawie stracił czucie, wiedział, że krwawi. Nagle C*97 zarył nosem w zaspę po zawietrznej stronie wzgórza i zatrzymał się gwałtownie. Przez wybite szyby do kabiny wdarł się śnieg, przysypując Delaneya po pas.
Z początku wokół panowały cisza i bezruch. Siedział, oddychając ciężko. Wydychane powietrze tworzyło obłoki pary gęste jak dym papierosowy. Ogarnął go spokój, a przerażenie zmieniło się w ogromną ulgę. Poczuł także dumę. Jeden na dwudziestu pilotów potrafiłby dokonać czegoś takiego, a może jeden na pięćdziesięciu.
Dopiero teraz zaczął słyszeć wycie wiatru i bębnienie lodowych kryształków o poszycie jak serie z karabinów maszynowych. Otarł policzki * na dłoniach została mu krew. Nie czuł bólu, był skostniały z zimna. Przypomniał sobie o Wingerze. Drugi pilot siedział w swoim fotelu. Miał szeroko otwarte puste oczy. Skrzepnięta krew na jego twarzy wyglądała jak maska. Nie żył.
* Tom? * Delaney zawołał nawigatora. * Tom, nic ci nie jest?
Nie było odpowiedzi. Jego załoga zginęła, ale Delaney nie mógł sobie pozwolić na rozpacz. Wiedział, że jeśli szybko czegoś nie zrobi, również on będzie martwy. Najpierw musiał wydostać się z kabiny. Przez wybitą szybę dostało się do środka tyle śniegu, że z trudem mógł poruszyć nogami. Był słaby, zbyt słaby. Chciał zamknąć oczy i chwilę odpocząć.
Kolejna lodowa seria uderzyła w samolot i otrzeźwiła go, choć powieki już mu się kleiły. Delaney był przekonany, że jeśli uda mu się wydostać z kabiny pilotów, przeżyje. Na pokładzie stratofreightera była dostawa dla bazy Thule: paliwo, jedzenie, odzież polarna i wszelki sprzęt niezbędny w Arktyce. Wszystko, czego potrzebował, by doczekać pomocy.
Tego, że pomoc nadejdzie, był absolutnie pewien. Zaczną go szukać w kilka godzin po zapowiedzianym czasie lądowania. Na razie wykorzysta wrak jako schronienie, czekając w cieple i z pełnym żołądkiem. To tylko kwestia czasu * kilku dni, najwyżej tygodnia. Ale w końcu go odnajdą.
Gdyby tylko głowa nie bolała go tak bardzo. Gdyby tylko mógł powstrzymać krwotok z nosa, który wypełniał mu usta żelazistym posmakiem...
WIEDEŃ, AUSTRIA CZASY WSPÓŁCZESNE
przy ładnej pogodzie starszego pana i jego jamniczkę można było spotkać na Karntnerstrasse. Modna ulica handlowa biegnąca obok słynnej opery była zawsze pełna turystów i natrętnych sprzedawców, ale wielu sklepikarzy znało z widzenia staruszka i jego psa podobnego do serdelka. Od lat chadzał tędy. Wielu zwracało się do niego „Herr Doktor", choć nikt tak naprawdę nie wiedział, czy należy mu się ten tytuł. W każdym razie pasował do starszego pana. Pomimo wieku jego oczy zachowały blask, a głos miał mocny.
Był koniec lipca powietrze wypełniały zapachy ciast i spalin. Doktor odczuwał dolegliwości swojego wieku, na zapiętą koszulę i kardigan narzucił więc cienką kurtkę, a na głowę włożył kapelusz filcowy. Zimą Handel, jego jamniczka, nosiła tartanowy sweterek, który sprawiał, że wyglądała jak walizeczka. Dziś jednak jej gładka czarna sierść błyszczała jak antracyt.
Starszy pan miał dziś określony cel i ci, którzy go rozpoznali, zdziwili się, że wyszedł tak wcześnie. Barokowy, przypominający weselny tort budynek opery mijał zwykle nie wcześniej niż o dziesiątej czy wpół do jedenastej. Handel jakby wyczuwała, że pan się śpieszy, i dreptała posłusznie u jego boku. Zza gmachu Ministerstwa Finansów wyrastała stutrzydziestopięciometrowa wieża katedry Świętego Stefana. Olbrzymi gotycki kościół z mozaikową dachówką na dachu był symbolem Wiednia jak wieża Eiffla * Paryża.
Zanim skręcił w Johannesgasse, starszy pan poczekał, aż z łoskotem przejedzie kilka czerwonych tramwajów i sznur samochodów. Partery wielu budynków sczerniały od spalin niezliczonych pojazdów, architektoniczne detale zniknęły pod wieloletnią warstwą brudu. W labiryncie uliczek wokół kościoła Świętej Anny Handel była podekscytowana. Wiedziała, że zbliżają się do celu.
Kamienica, tak jak pozostałe w tej wąskiej uliczce, była jednopiętrowa, miała białą, pokrytą stiukiem fasadę. Na jej tyłach znajdował się malutki dziedziniec z ogródkiem, w oknach były ozdobne kraty. Obok ciężkich drzwi umieszczono nierzucającąsię w oczy tabliczkę z brązu: „Instytut Badań Stosowanych".
Kierujący instytutem pozwolili gospodyni budynku, Frau Goetz, zająć dwupokojowe mieszkanie na tyłach. Choć dopiero minęła dziewiąta, Frau Goetz zdążyła już otworzyć drzwi wejściowe, a kiedy doktor wszedł do holu, poczuł zapach kawy i świeżo upieczonego ciasta. Odpiął smycz i Handel pognała na swoje ulubione miejsce na dziedzińcu, gdzie poranne słońce wygrzało już jej kocyk.
* Guten Morgen, Herr Doktor * przywitała się Frau Goetz, wychodząc z kuchni, aby pomóc mu zdjąć kurtkę.
* Guten Morgen, Frau Goetz * odpowiedział doktor Jacob Eisenstadt. Znali się od czterdziestu lat, a jednak nigdy nie zwracali się do siebie po
imieniu. Frau Goetz była zaledwie kilka lat młodsza od swojego pracodawcy i była zwolenniczką przedwojennych zwyczajów. Tak jak ona z pewnością nie włożyłaby spodni, tak on nigdy nie nazwałby jej Ingrid. Mimo bardzo formalnego odnoszenia się do Jacoba Eisenstadta i jego współpracownika, Theodora Weitzmanna, Frau Goetz troszczyła się o nich. Obaj od dawna byli wdowcami i kiepsko radzili sobie z codziennymi obowiązkami. Ingrid dbała, by ich ubrania miały odpowiednią liczbę guzików, a oni sami jedli choć jeden zdrowy posiłek dziennie * ugotowany przez nią obiad.
* Pan Weitzmann jest już na górze * poinformowała Frau Goetz. * Przyszedł godzinę przed panem.
* Umówiliśmy się na dziesiątą. Stary głupiec nie mógł się doczekać, co?
* Najwyraźniej nie, Herr Doktor. * Gospodyni wiedziała, czym się zajmują, i całym sercem popierała ich sprawę, ale w przeciwieństwie do nich nie interesowały jej stare papierzyska. Czasami zachowywali się jak mali chłopcy.
* Danke * powiedział Eisenstadt z roztargnieniem. Szedł już w stronę schodów.
Instytut był bardzo zagracony i mimo że Frau Goetz starała się zaprowadzić tam porządek, nie mogła tego zmienić. Choć odkurzała regularnie, wciąż przybywało książek i dokumentów, tak że nie nadążała ze sprzątaniem. Wszystkie ściany pokojów od frontu zastawione były po sufit regałami. Nawet nad drzwiami zawieszono półki na rzadko używane manuskrypty i dokumenty. Książki były też w łazience, a ponieważ Frau Goetz miała w swoim mieszkaniu prysznic, nawet stojąca na lwich łapach wanna wypełniona była teczkami. Schody prowadzące na piętro byłyby wąskie nawet bez stosów książek ułożonych po obydwu stronach każdego stopnia.
Książki, materiały w teczkach i luźne dokumenty dotyczyły jednego tematu, a doktor Eisenstadt przeczytał je wszystkie. Od czterdziestu lat treścią jego życia było zbieranie informacji i staranne przesiewanie ich w poszukiwaniu tego wątku informacji, dzięki którym pozna prawdę i będzie mógł naprawić wyrządzone zło.
Pomiędzy regałami bibliotecznymi u szczytu schodów był kawałek pustej ściany. Wisiało tam umieszczone w prostej ramce zdjęcie Szymona Wiesenthala, poniżej zaś podpisane przez niego wyryte w drewnie epitafium: „Nigdy więcej". Eisenstadt nie potrzebował napisu, by pamiętać. Jego własne wspomnienia i wytatuowany na przedramieniu numer nie pozwalały mu zapomnieć.
Podobnie jak Wiesenthal, Eisenstadt i Weitzmann przeżyli obóz i stali się łowcami nazistów. Choć oni dwaj, mówiąc dokładniej, poszukiwali akurat złota i innych kosztowności zrabowanych Żydom przez hitlerowców.
Na piętrze Eisenstadt skręcił w lewo i wszedł do gabinetu.
* Theodor, obiecaliśmy sobie nie przychodzić dziś wcześniej * powiedział, choć tak naprawdę nie był zły.
* Ty też jesteś godzinę wcześniej niż zwykle. * Theodor Weitzmann był niższy od kolegi i szczuplejszy. Miał zwichrzoną siwą grzywkę i krzaczaste brwi nad ciemnymi oczami.
Okna gabinetu wychodziły na ogród; pachniało w nim dymem z fajek, które obydwaj pomimo zakazu lekarza z upodobaniem palili. Na środku pomieszczenia stały dwa zestawione biurka, ich sfatygowane blaty zarzucone były papierami i popiołem. Obydwaj trzymali na swoich biurkach oprawione fotografie. Na większości z nich były ich od dawna nieżyjące żony.
* Zacząłeś już przeglądać nowe materiały? * Eisenstadt opadł na stare wysłużone krzesło, które zatrzeszczało równie głośno jak jego stawy.
* Naturalnie. A po co miałbym tu przychodzić dwie godziny przed umówionym czasem?
* I czego się dowiedziałeś?
* Nie będę sugerował ci wniosków, Jacobie. * Łączyła ich szorstka przyjaźń, wiedzieli, że nigdy się nie skrzywdzą.
Jacob pominął łagodną wymówkę milczeniem i zapalił swoją pierwszą fajkę tego dnia. W końcu jednak musiał jakoś ripostować.
* Przestań przekarmiać Handel. Wydaje mi się, że ma zatwardzenie.
* A któż nie ma?
Frau Goetz weszła z kawą i dwoma kawałkami tortu Sachera na srebrnej tacy. Zgodnie z wiedeńską tradycją przyniosła też dwie szklaneczki wody. Theo mógł w nieskończoność powtarzać, żeby darowała sobie wodę, bo żaden z nich jej nie pije, ale ona i tak hołdowała temu zwyczajowi.
* Niechże więc panowie powiedzą, co ich tak podekscytowało dzisiejszego ranka. * Postawiła serwis kawowy na kawałku wolnego miejsca na biurku. * Zakładam, że ma to coś wspólnego z przesyłką kurierską, która dotarła wczoraj po południu?
* Wie pani, że utrzymujemy kontakt z pewnym źródłem w Stalingradzie * odparł Weitzmann. Podobnie jak Jacob używał przedwojennych nazw wielu miast w byłym Związku Radzieckim.
* Tak, ten ktoś zaczął przysyłać panom niedawno odtajnione materiały archiwalne.
* Zresztą w dość tajemniczy sposób. Nie wiemy, kim jest ten człowiek i jak dociera do dokumentów, ale jesteśmy mu za nie bardzo wdzięczni. Mam rację, Jacobie?
* Bardzo dziwne * potwierdził Eisenstadt z ustami pełnymi ciasta. * Ale to świetne materiały, w większości oryginalne niemieckie dokumenty przejęte przez Armię Czerwoną po zdobyciu Berlina w 1945 roku. Sowieci przez dziesięciolecia trzymali te informacje w sekrecie.
* A teraz ktoś wysyła je właśnie panom? * zapytała Frau Goetz z nutką kpiny w głosie.
* Instytut ma dobrą reputację * bronił się Theo, choć wiedział, co gospodyni ma na myśli. Nie byli tak znani ani nie mieli takiego zaplecza finansowego jak inne organizacje zajmujące się tym samym. * Zaczęło się dwa miesiące temu, z początku bardzo skromnie, jak pani pamięta: dwie małe koperty w odstępie tygodnia, potem cisza przez kolejnych dziesięć dni i nagle wielka paczka, którą listonosz musiał nam pomóc wnieść. Przez ostatnie trzy tygodnie dostawaliśmy zwykłą pocztą kolejne koperty. Dotyczą niesamowitej historii, której zakończenie poznamy, miejmy nadzieję, dzięki tej wczorajszej przesyłce.
* Rozumiem. * Znała profesorów na tyle, by nie ciągnąć ich za język, zanim sami nie zechcą jej powiedzieć. * Nie będę panom przeszkadzać w pracy. Obiad będzie o dwunastej. Herr Doktor, wyprowadzę Handel o jedenastej, jeśli pan sobie życzy.
* Dziękuję, Frau Goetz. * Eisenstadt zatopił się już w lekturze dokumentów opatrzonych orłem Wehrmachtu, które wręczył mu Theo.
W południe Frau Goetz przyniosła obiad, ale żaden z nich nie zwrócił na to uwagi. Byli w innym świecie, świecie zła, w którym ludzkie życie sprowadzono do liczb w dokumentach przewozowych: sześć tysięcy do Dachau dziesiątego listopada, dwustu do robót w Peenemunde. Byli tak zaaferowani, że Theo Weitzmann zapomniał o kroplach do oczu, które przyniosła gospodyni, choć oczy go piekły i łzawiły.
Przesyłka, którą otrzymali wczoraj, zawierała pięćset stron dokumentów. Każdy czytali uważnie, odzywając się tylko wówczas, gdy chcieli jeden drugiego o coś zapytać. Sporo z tego już wiedzieli. Znali nazwiska wielu esesmanów i strażników wymienionych w dokumentach. Do czwartej po południu przeczytali cały materiał od deski do deski. Nie przeoczyli żadnego szczegółu. Milczeli. Zapalili fajki, by odwlec moment podsumowania tego, czego dowiedzieli się z ostatniej partii dokumentów.
* Nic nowego * stwierdził ze smutkiem Theo. * Wciąż nie znamy ostatecznego miejsca przeznaczenia ładunku.
* Cierpliwości, przyjacielu. Naziści byli fanatycznymi formalistami. Wszystko dokumentowali. Gdybyśmy chcieli, moglibyśmy prześledzić losy pojedynczego spinacza. Czy naprawdę sądzisz, że nie sporządzali szczegółowych raportów o transporcie dwudziestu ośmiu ton zrabowanego w Rosji złota?
* Wiem, że dokumentacja istnieje. Zastanawiam się tylko, czy ma ją nasz tajemniczy dobroczyńca, i czy nam ją przyśle.
* Jak do tej pory przesłał nam wszystko. Pamiętaj, że zanim się z nami nie skontaktował, nie wiedzieliśmy nawet o istnieniu tego ładunku. Jestem przekonany, że przekaże nam wszystkie informacje, kiedy tylko je dostanie. * Eisenstadt zmrużył oczy w sposób, który jego studentom mroził krew w żyłach. *A poza tym jest tu pewna informacja, którą przeoczyłeś.
* Gdzie? * Urażony Theodor pochylił się w stronę przyjaciela.
* Spójrz tutaj. * Eisenstadt kartkował dokumenty, a kiedy znalazł właściwy, podał go Weitzmannowi. * Widzisz nazwisko na dole?
* Wybacz, stary druhu, masz rację. Niejaki major Otto Schroeder był przy tym, jak złoto przybyło do Hamburga dwudziestego dziewiątego czerwca 1943 roku. Pierwszy raz widzę to nazwisko.
* Przynajmniej ma jakieś powiązania ze złotem * przytaknął Jacob. * Trzeba sprawdzić w naszym archiwum, czy Schroeder nie pojawia się jeszcze gdzieś. Mnie to nazwisko nic nie mówi.
Weitzmann się zamyślił.
* Mnie też nie. Wygląda na to, że nie był ani w SS, ani nie służył na U*bootach. Major to nie jest stopień w marynarce.
Najbardziej obawiali się tego, że w Hamburgu, mieście portowym, złoto trafiło na pokład U*boota i zostało wywiezione z Europy. Gdyby okazało się to prawdą, szanse na to, że wytropią ładunek, były znikome. Nie mieliby wyboru, musieliby przekazać swoje ustalenia organizacji o większych możliwościach finansowych.
* Wygląda na to, że mamy nowy trop. Musimy zdobyć więcej informacji o tym majorze Schroederze. Możliwe, że jeszcze żyje i mógłby nam
powiedzieć, co stało się ze złotem w Hamburgu. Może ma dzieci i one coś wiedzą.
* Sugerujesz, że nie dostaniemy już z Rosji więcej dokumentów?
* Chcę się tylko upewnić * burknął Eisenstadt * że sprawdzamy każdy wątek. Wiemy, że złoto zostało zrabowane rosyjskim Żydom przez niemiecką armię. Wiemy też, że nigdy go nie odzyskano. Jest warte niemal miliard dolarów. Nie spocznę, dopóki nie wróci do prawowitych właścicieli!
* Spokojnie, Jacob * hamował wzburzonego przyjaciela Theodor. * Żaden z nas nie spocznie.
Eisenstadt wyglądał na skruszonego, ale nie przeprosił za swój wybuch. Nigdy nie przeprosiłby za swoją pasję odzyskiwania skradzionej własności. Otoczony chmurką aromatycznego dymu dodał konspiracyjnym tonem:
* Jeśli mamy szczęście, odnajdziemy żywego Schroedera i wyślemy naszą najlepszą agentkę, żeby z nim porozmawiała.
Frau Goetz, która weszła do pokoju kilka chwil wcześniej, usłyszała ostatnie zdanie, i ten jeden raz zamierzała powiedzieć, co o tym myśli.
* Powinni panowie dać jej spokój, za dużą presję panowie wywierają. Ona ma swoje życie.
* Frau Goetz, Anika to moja wnuczka i pomaga nam, bo tego chce.
Eisenstadt odbywał tę dyskusję z Frau Goetz za każdym razem, kiedy prosił swoją wnuczkę o pomoc. Nie zamierzał już nigdy postawić nogi w swojej ojczyźnie. Odpowiedzialność Austrii za Holokaust była niemal równie duża jak Niemiec, ale ze względu na swoją pracę musiał być w centrum wydarzeń. Anika, która mieszkała w Monachium, pomagała im, gdy potrzebowali jakichś dokumentów z Niemiec. W głębi duszy wiedział, że jej pomoc wynikała raczej z lojalności niż przekonań, ale korzystał z każdej możliwej pomocy.
...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]