[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->dr in¿. Tomasz DUDEKKatedra Agroekologii, Uniwersytet RzeszowskiBADANIE WYDAJNOŒCI TECHNOLOGIIZRYWKI DREWNA W LASACH GÓRSKICHCzêœæ 2. Drzewostany rêbneStreszczenieW artykule stanowi¹cym czêœæ 2. przeprowadzonych badañ porównawczych - w zakresie osi¹ganej wydajnoœci - technologiizrywki drewna d³ugiego i krótkiego w lasach górskich, pominiêto rozdzia³y dotycz¹ce celu oraz metodyki badañ, gdy¿ zosta³yone opisane w czêœci 1. Po przedstawieniu wyników dotycz¹cych wydajnoœci zrywki w drzewostanach rêbnych dokonanopodsumowania efektywnoœci badanych technologii w obu kategoriach u¿ytkowania lasu.Zakres badañTechnologie badane w górskich drzewostanach rêbnychzestawiono w tab. 1.Tab. 1. Badane technologie zrywki drewna z drzewostanówrêbnych (na przyk³adzie rêbni stopniowej gniazdowejudoskonalonej IV d*).Table 1. Assessed wood extraction technologies in final cutstands (exemplified by sylvicultural-cutting method IV d)Technologia zrywkiPraceŒrodekSposób zrywki³adunkowezrywkowywci¹garkaKolejka linowapó³podwieszonaw³asnaLarix 3TkolejkiCi¹gnik przegu- wci¹garkapó³podwieszonaw³asnabowy typuci¹gnikaskider LKT 80wci¹garkaCi¹gnik rolniczyzamonto-z napêdem 4x4wana doda-MTZ 82tkowoZaprzêgrêczniedwukonnyLKT 80 +dwukó³ka z osi¹ rêcznienapêdzan¹MTZ 82 + wózZaprzêgdwukonny +wóz*/Kategoriazrywanego³adunkud³u¿yced³u¿ycepó³podwieszonad³u¿ycewleczonanasiêbiernanasiêbiernanasiêbiernad³u¿ycestosowe(S 2)stosowe(S 2)stosowe(S 2)rêcznierêcznieIV d - rêbnia stopniowa gniazdowa udoskonalona, elastyczniestosowane ró¿ne formy ciêæ w celu utworzenia drzewostanówwielogatunkowych o zró¿nicowanej strukturze przestrzennej i du¿ymzró¿nicowaniu wieku. Zapewnia ona utrzymanie pe³nego ³adu prze-strzenno-organizacyjnego, opartego na granicy transportowej i sieciszlaków zrywkowych [6].stanach u¿ytkowanych rêbni¹ IV d, najwy¿sz¹ wydajnoœæ osi¹-gniêto stosuj¹c ci¹gnik LKT 80 zagregowany z dwukó³k¹o napêdzanej osi. Pozosta³e dwie technologie wykazuj¹wydajnoœæ na zbli¿onym poziomie, ni¿szym od wymienionejo 32%. Na taki rozk³ad osi¹ganych wydajnoœci mia³a wp³ywwielkoœæ zabieranego jednorazowo ³adunku.Najwy¿sz¹ wydajnoœæ zrywki drewna d³ugiego osi¹gniêtoprzy wykorzystaniu technologii zrywki ci¹gnikiem specjalisty-cznym LKT 80, zrywaj¹cym ³adunki w pozycji pó³podwie-szonej.Z analizy pozosta³ych technologii zrywki pó³podwieszonej,przy krótkich odleg³oœciach zrywki (do 180 m), wy¿sz¹wydajnoœæ osi¹gniêto przy zrywce kolejk¹ linow¹ Larix 3T ni¿ci¹gnikiem rolniczym MTZ 82. Przy wiêkszych odleg³oœciachzrywki relacje te ulega³y odwróceniu, to znaczy ci¹gnikrolniczy stawa³ siê wydajniejszy ni¿ kolejka linowa, co zwi¹za-ne by³o z wielkoœci¹ jednorazowych ³adunków.Przy zastosowaniu technologii zrywki wleczonej zaprzê-giem dwukonnym, niezale¿nie od odleg³oœci transportowej,osi¹gniêto ni¿sz¹ wydajnoœæ ni¿ przy sposobie pó³podwie-szonym kolejk¹ linow¹. Wraz z rosn¹c¹ odleg³oœci¹ zrywki,ró¿nica ta jest coraz bardziej widoczna. St¹d, je¿eli przy odle-g³oœci 100 m wydajnoœæ zrywki zaprzêgiem dwukonnym by³ani¿sza o 3% w porównaniu z kolejk¹ linow¹ Larix 3T, to przyodleg³oœci 500 m ró¿nica ta wynosi³a ju¿ 35%. Natomiast wle-czona zrywka zaprzêgiem dwukonnym okaza³a siê wydajniej-sza - ale tylko do odleg³oœci 120 m - od przemieszczania drewnaw pó³podwieszeniu ci¹gnikiem rolniczym MTZ 82, przy czymprzy wiêkszych odleg³oœciach relacje te odwraca³y siê.Przy stale zmniejszaj¹cym siê udziale konnej zrywkidrewna w Polsce [3, 4] powinna byæ ona zastêpowana - szcze-gólnie w górskim gospodarstwie leœnym, gdzie dominuj¹ lasyochronne - u¿yciem mobilnych kolejek linowych. Urz¹dzeniate przy zbli¿onym poziomie uszkodzeñ œrodowiska leœnego [1]pozwalaj¹ osi¹gn¹æ wy¿sz¹ wydajnoœæ pracy (tab. 3) orazzapewniaj¹ wiêksze bezpieczeñstwo pracy na stokachgórskich.PodsumowaniePodsumowuj¹c rozwa¿ania o wydajnoœci zrywki drewnad³ugiego badanymi technologiami nale¿y zaznaczyæ, ¿ewiêksz¹ wydajnoœæ uzyskano w drzewostanach rêbnych(rêbnia IV d) ni¿ trzebie¿owych (TPP). Takie rezultatywynika³y m.in. z mniejszego zadrzewienia na powierzchniachrêbnych, co u³atwia³o poruszanie siê œrodków zrywkowychoraz wiêkszej mi¹¿szoœci przeciêtnej d³u¿ycy na tychpowierzchniach.Wyniki badañWyniki wydajnoœci zrywki nasiêbiernej drewna krótkiegoprzedstawiono w tab. 2, zaœ zrywki pó³podwieszonej drewnad³ugiego w tab. 3.Z analizy tab. 2 wynika, ¿e spoœród trzech badanych techno-logii zrywki drewna krótkiego, zastosowanych w drzewo-TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA4/2010W przypadku zrywki drewna krótkiego, najbardziejwydajne w obu kategoriach u¿ytkowania drzewostanu, okaza³ysiê technologie zrywki œrodkami posiadaj¹cymi napêd nawszystkie ko³a.Otrzymane wyniki badañ potwierdzaj¹ tezê, ¿e w trudnymterenie o wiele lepsz¹ wydajnoœæ zrywki osi¹ga siê stosuj¹cpojazdy posiadaj¹ce wszystkie osie napêdowe. Stwierdzono, ¿eci¹gnik rolniczy wyposa¿ony w dwukó³kê z osi¹ napêdow¹ -przy odleg³oœci zrywki 100 m - uzyska³ wydajnoœæ o 83%wy¿sz¹ ni¿ w przypadku, gdy zastosowano podobn¹ dwukó³kê,ale bez napêdu. G³ówn¹ przyczyn¹ osi¹gniêcia tak ró¿nychwydajnoœci w zbli¿onych warunkach transportowych, by³awielkoœæ jednorazowego ³adunku, która dla zestawu ci¹gniko-wego z dwukó³k¹ o napêdzanej osi, by³a o 45% wiêksza.Przemieszczanie jednorazowo wiêkszych ³adunków drewnaprzez ci¹gnik z dwukó³k¹ o napêdzanej osi, wynika³o nie tylkoz lepszych w³aœciwoœci trakcyjnych zestawu (wiêksza si³apoci¹gowa - potrzebna szczególnie przy jeŸdzie w górê stoku),lecz równie¿ wzglêdów bezpieczeñstwa pracy (lepsza przycze-pnoœæ i sterownoœæ kó³ agregatu przy jeŸdzie w dó³ i w górêstoku).Ponadto nale¿y stwierdziæ, ¿e w drzewostanach z trzebie¿¹póŸn¹ zrywka zaprzêgiem dwukonnym wyposa¿onym w wóz,jest bardziej wydajna ni¿ ci¹gnikiem rolniczym z dwukó³k¹ beznapêdzanej osi. Do podobnych wniosków doszli Giefingi Gackowski [2].Tab. 2. Wydajnoœæ zrywki drewna krótkiego (S2 - 1,0 m); prace ³adunkowe wykonywane rêcznie przez dwuosobow¹ za³ogêTable 2. Efficiency of the short wood extraction (1.0 m); loading executed by a two-person teamOdleg³oœæzrywki, L[m]Zaprzêg 2-konny+ wóz konnyMTZ 82+ wóz konnyLKT 80+ dwukó³ka z napêdemZaprzêg dwukonny+ wóz konnyMTZ 82+ wóz konnyLKT 80+ dwukó³ka z napêdemZaprzêg dwukonny+ wóz konnyMTZ 82+ wóz konnyLKT 80+ dwukó³ka z napêdemZaprzêg dwukonny+ wóz konnyMTZ 82+ wóz konnyLKT 80+ dwukó³ka z napêdemTechnologiaObjêtoœæjednorazowego³adunku, Q3[m ]3,384,205,603,384,205,603,384,205,603,384,205,60Czasoch³onnoœæ cykluzrywkowego, Tc[h]0,731,100,800,811,190,910,901,281,010,991,371,11Czêstotliwoœæ cykluzrywkowego, 1/ Tc[szt./h]1,380,911,251,230,841,101,110,780,991,010,730,90Wydajnoœægodzinowazrywki, Q/ Tc3[m /h]4,653,806,984,153,536,183,753,295,543,423,085,02100300500700Tab. 3. Wydajnoœæ zrywki drewna d³ugiegoTable 3. Efficiency of tree-length wood extractionOdleg³oœæzrywki, L[m]Larix 3 TLKT 80MTZ 82Zaprzêg dwukonnyLarix 3 TLKT 80MTZ 82Zaprzêg dwukonnyLarix 3 TLKT 80MTZ 82Zaprzêg dwukonnyLarix 3 TLKT 80MTZ 82Zaprzêg dwukonnyTechnologiaObjêtoœæjednorazowego³adunku, Q3[m ]0,854,541,650,730,854,541,650,730,854,541,650,730,854,541,650,73Czasoch³onnoœæ cykluzrywkowego, Tc[h]0,080,300,190,070,150,400,260,180,210,490,330,280,280,580,400,38Czêstotliwoœæ cykluzrywkowego, 1/ Tc[szt./h]11,903,285,4013,436,712,533,895,674,682,063,043,593,591,742,502,63Wydajnoœægodzinowa zrywki,Q/ Tc3[m /h]10,1114,898,919,815,7111,496,424,143,979,365,022,623,057,894,121,92100300500700TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA4/2010Badania w drzewostanach rêbnych wykaza³y natomiast, ¿etechnologie zrywki „zaprzêgiem dwukonnym z wozem” i „ci¹-gnikiem rolniczym z wozem” osi¹gaj¹ zbli¿one wydajnoœci.Wp³yw na takie wyniki, pomimo mniejszych ³adunkówtransportowanych przez konie, mia³ najkrótszy czas za³adunkuprzy zrywce z ich u¿yciem (lepsza mo¿liwoœæ dojazdu do ³a-dunków w trudnym terenie).Autor niniejszej pracy wykaza³, ¿e w badanych przypad-kach najwiêkszy udzia³ w czasie cyklu zrywki drewnakrótkiego metod¹ nasiêbiern¹ - niezale¿nie od rodzaju œrodkazrywkowego - przypada na czas za³adunku. Podobnestwierdzenia zawarte s¹ w pracach Nurka [5] i Zychowicza [7],przy czym wspomniani autorzy prowadzili badania przyzrywce drewna krótkiego z za³adunkiem ¿urawiem hydrau-licznym, a nie jak autor - z rêcznym. W zwi¹zku z tym, celemosi¹gania wiêkszej wydajnoœci zrywki, nale¿a³oby d¹¿yæ doskrócenia czasu trwania - przede wszystkim - wspomnianegozabiegu, m.in. przez uk³adanie wiêkszych stosów - i to w jaknajbli¿szym po³o¿eniu szlaków zrywkowych, zmechanizowa-nia prac za³adunkowych itp.Wnioski1. Niezale¿nie od kategorii u¿ytkowania drzewostanunajwy¿sz¹ wydajnoœæ zrywki w lasach górskich uzyskanoprzy zrywce drewna krótkiego stosuj¹c pojazdy posia-daj¹ce wszystkie osie napêdowe, natomiast przy zrywcedrewna d³ugiego stosuj¹c technologiê zrywki pó³-podwieszonej specjalistycznym ci¹gnikiem leœnym typuskider.2. Przy stale zmniejszaj¹cym siê udziale konnej zrywkidrewna w Polsce, powinna byæ ona zastêpowana - szczegól-nie w górskim gospodarstwie leœnym, gdzie dominuj¹ lasyochronne - u¿yciem mobilnych kolejek linowych.Literatura[1] Dudek T.: Ocena wybranych technologii zrywki drewnaw lasach górskich. Maszynopis rozprawy doktorskiej.KULiD UR, Kraków, 2009.[2] Giefing D.F., Gackowski M.: Ekonomiczna efektywnoœæpozyskiwania drewna krótkiego w drzewostanach III kl.wieku w zale¿noœci od zastosowanych urz¹dzeñzrywkowych. Polska Akademia Umiejêtnoœci. PraceKomisji Nauk Rolniczych, 2001, nr 3, s. 17-26.[3] Gil W.: Techniki i technologie u¿ytkowania lasu w lasachprywatnych w Polsce - stan aktualny i wizja przysz³oœci.W: Forum Leœne cz³owiek, las, drewno: 13-25. Miêdzy-narodowe Targi Poznañskie, 2004.[4] Gil W., Zaborski K.: Wood extraction by agricultural tractorsin Poland as exemplified by Forest District Starachowice.W: International Scientific Conference „Ecological, Ergo-nomic and Economical Optimization of Forest Utilization inSustainable Forest Managment”. Zesz. Nauk. AR w Krako-wie, 2005, nr 419, s. 143-150.[5] Nurek T.: Wp³yw sposobu przygotowania stosów naefektywnoœæ zrywki drewna forwarderem. Przegl¹dTechniki Rolniczej i Leœnej, 2002, nr 11, s. 16-21.[6] Zasady hodowli lasu obowi¹zuj¹ce w Pañstwowym Gospo-darstwie Leœnym Lasy Pañstwowe. Praca zbiorowa, ORWLPBedoñ, Warszawa, 2003.[7] Zychowicz W.: Analiza efektywnoœci agregatu zrywkowe-go ci¹gnik uniwersalny z przyczep¹ do sortymentówkrótkich. Przegl¹d Techniki Rolniczej i Leœnej, 2003, nr 2,s. 13-17.ASSESSMENT OF THE EFFICIENCY OF WOOD EXTRACTION TECHNOLOGIESIN MOUNTAINOUS FORESTSPart 2. Final cut standsSummaryIn the paper reporting on the comparative studies on the achieved efficiency of the technologies of tree-length and short woodextraction in mountain, goals and methods, presented in the Part 1., were omitted. Following the assessment efficiency of woodextraction in final cut stands, the recapitulation of the results from both categories of stands was realized.TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA4/2010
[ Pobierz całość w formacie PDF ]