[ Pobierz całość w formacie PDF ]
prof. dr hab. inż. Stanisław E. DWORECKI
Katedra Analiz i Prognoz Bezpieczeństwa, SGSP
ZARZĄDZANIE LOGISTYKĄ
BEZPIECZEŃSTWA CYWILNEGO −
ZARYS PROBLEMU
W artykule przedstawiono analizę zakresu zadań
zasilania logistycznego Obrony Cywilnej i podmiotów
zarządzania
kryzysowego
administracji
publicznej
w
przypadku
wystąpienia
zdarzeń
zagrażających
bezpieczeństwu osób i mienia.
The article presents the analysis of tasks connected with
civil safety logistic supply. It also describes the analysis
of subjects concerning public administration emergency
management in case of incidents threatening safety of
people and property.
Wprowadzenie
Zarządzanie logistyką bezpieczeństwa cywilnego często utożsamiane jest
z zarządzaniem procesami zasileniowymi osób i mienia w sytuacjach
kryzysowych
1
. Mówiąc o działaniach zasileniowych ma się na uwadze świadome
1
Zob.: E. Nowak: Logistyka w sytuacjach kryzysowych. AON, Warszawa 2005;
E. Nowak: Zarządzanie logistyczne w sytuacjach kryzysowych. AON, Warszawa 2008;
E. Nowak: Zarządzanie kryzysowe w sytuacji zagrożeń niemilitarnych. Warszawa 2007;
W. Nowak, E. Nowak: Podstawy logistyki w sytuacjach kryzysowych z elementami
zarządzania logistycznego. SWSPiZ, Łódź
–
Warszawa 2009.
zachowanie ludzi, których celem jest m.in. zaspokajanie potrzeb podmiotów
w środki materiałowe, techniczne oraz usługi konieczne do życia i działania”
2
.
Działania zasileniowe to całokształt przedsięwzięć organizacyjnych,
planistycznych, kierowniczych służących zapewnieniu podmiotom warunków do
skutecznego i efektywnego funkcjonowania (produkcji, przewozu, handlu,
szkolenia itp.). Najlepiej ukazuje istotę złożonego procesu zaspokajania potrzeb
materialnych i niematerialnych. Proces ten swoje źródło ma w podmiotach
gospodarczych i społecznych, takich jak: przedsiębiorstwa, zakłady, urzędy, szkoły
itp. Scalony jest relacjami współzależności oraz kooperacyjnymi zarówno
z dalszym, jak i bliższym otoczeniem. W terminie „działania zasileniowe”
odnajdziemy zarówno procesy przygotowania dóbr materialnych, które
bezpośrednio lub też pośrednio służą zaspokajaniu potrzeb odbiorców, jak również
funkcję związaną z ich magazynowaniem, obsługiwaniem, konserwowaniem,
dystrybucją, rotacją, dostawą oraz zapewnieniem wielu innych usług bytowych,
medycznych,
technicznych,
transportowych
na
rzecz
poszkodowanych
(potrzebujących).
W ramach działań zasileniowych występują sploty zdarzeń lub procesów, na
które składają się odpowiednie łańcuchy działań
3
. Polegają one na wytwarzaniu,
gromadzeniu, przechowywaniu, obsługiwaniu, remontowaniu, dystrybucji,
dowozie zasobów zasileniowych, utrzymywaniu i wykorzystaniu zasileniowej
infrastruktury technicznej oraz świadczeniu innych usług zmierzających do
odtworzenia wymaganego poziomu potencjału zasobów, jak również zapewnienie
ludziom,
urządzeniom
i
innemu
sprzętowi
warunków
do
normalnego
funkcjonowania.
Relacja
działania
zasileniowego
traktowana
jest
jako
predykat
sześcioargumentowy:
D (x, y, z, a, b, c),
(1)
gdzie:
D
– łańcuch działania zasileniowego:
x
– sprawca (podmiot działania), np.: lekarz, przewoźnik, strażak;
y
– tworzywo (pośrednik) działania, np.: środki medyczne, surowce, narzędzia;
z
– obiekt (przedmiot) działania, np.: ranny, odbiorca, płonący budynek;
a
– operacja działania, np.: pomoc medyczna, dowóz, gaszenie pożaru;
b
– rezultat działania, np.: (zamierzony i niezamierzony, główne i uboczne skutki),
np.: opatrzenie rannego, zmagazynowanie konkretnego elementu, ugaszenie
pożaru);
c
– informacje (oczekiwany wynik działania) o potrzebach zasileniowych.
2
S.E. Dworecki, J. Berny: Zarządzanie procesami logistycznymi (Wybrane zagadnienia),
Wydawnictwo „Reprograf”, Radom 2005, s. 58.
3
S.E. Dworecki: Zarządzanie logistyczne (Zarys podstawowych wiadomości). WSH,
Pułtusk 1999.
O jakości (skuteczności i efektywności) procesu zarządzania zasobami
zasilania logistycznego w sytuacji zagrożenia warunków egzystencjalnych osób i
behawioralnych mienia decyduje wiarygodność informacji o zaistniałej sytuacji
(miejscu, skali, intensywności, zasięgu zdarzenia itp.). Zarządzanie logistyką
bezpieczeństwa sprowadza się do racjonalnego planowania i organizowania
gromadzenia i wykorzystania zasobów zasileniowych (kalkulacja potrzeb i
możliwości, czasu i przestrzeni).
Racjonalność zarządzania działaniami zasileniowymi będzie też zależeć od
stopnia koordynacji działań wszystkich podmiotów zajmujących się zapewnieniem
bezpieczeństwa ludziom i możliwości funkcjonowania instytucji w stanach
nadzwyczajnych, stąd w artykule zajęto się formacją Obrony Cywilnej i
podmiotami bezpieczeństwa cywilnego. Wynika to z faktu, że w literaturze
przedmiotu nie ma na dzień dzisiejszy jednolitego stanowiska w zakresie pojęcia i
interpretacji bezpieczeństwa cywilnego
4
, a co za tym idzie – trudno jest określić
zadania zasilania logistycznego.
1. BezpieczeŃstwo cywilne
5
Bezpieczeństwo cywilne to bezpieczeństwo osób, grup, wspólnot i organizacji
cywilnych w każdych warunkach, wobec wszelkich zagrożeń
6
. Mianem
bezpieczeństwa określa się tu subiektywny stan świadomości oraz ciągły, otwarty
proces społeczny, w którym dzięki wierze (racjonalnemu przekonaniu)
o skuteczności planowanych i realizowanych działań własnych i innych
podmiotów na rzecz kreowania oraz wykorzystywania szans bezpiecznego bytu i
rozwoju, a także dzięki posiadanym zdolnościom i działaniom ochronno-
obronnym, istniejący lub prognozowany poziom zagrożeń nie wywołuje lęku,
obaw, strachu o zachowanie (osiągnięcie) uznawanych wartości, realizację
subiektywnie ważnych interesów i celów (ideał) lub mieści się w granicach
akceptowanego przez podmiot ryzyka (rzeczywistości)
7
.
Bezpieczeństwo cywilne ma na celu zapobieganie wszelkiego rodzaju
zagrożeniom oraz ochronę osób, mienia i środowiska przed wypadkami, klęskami
żywiołowymi i katastrofami
8
. System bezpieczeństwa cywilnego (a więc i samo
4
Zob.: C. Rutkowski: Sieć Bezpieczeństwa. Domeny, relacje, dylematy i szanse. WSZiP
im. Heleny Chodkowskiej, Warszawa 2009.
5
cywilny
–
civil, civis (łac. obywatel)
, dotyczy obywateli, ich stowarzyszeń
,
ich
statusu
społecznego, to osoba nie wojskowa i nie duchowna
.
6
C. Rutkowski, op.cit., s. 17.
7
Ibidem.
8
Ustawa nr 87-565 z 22 lipca 1987 roku w sprawie organizacji bezpieczeństwa cywilnego
[…] „Journal Officiel de la Republica Francaise” z 23 lipca 1987 roku. Przekład:
http://biuroe.sejm.gov.pl/teksty_pdf/bp-22.pdf
bezpieczeństwo cywilne) utożsamiane jest z systemem ochrony ludności i
infrastruktury krytycznej
9
.
Bezpieczeństwo cywilne
obejmuje monitorowanie, identyfikację i
przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa obywateli, w tym procesy
informacyjno-decyzyjne ratownictwa i zarządzania kryzysowego oraz skuteczne
kierowanie działaniami ratowniczymi i reagowaniem kryzysowym.
Zapewnienie bezpieczeństwa ludziom to ochrona ich mienia, ochrona
środowiska od zagrożeń powodowanych przez nagłe zdarzenia, takie jak
10
:
pożary,
awarie chemiczno-ekologiczne,
katastrofy infrastruktury technicznej,
wypadki i katastrofy drogowe, kolejowe i lotnicze,
wypadki na wodzie, w tym poszukiwanie osób i przedmiotów zatopionych,
klęski żywiołowe (w okresie pokoju i wojny)
to główne zadania KSRG.
Liczbę jednostek niezbędnych do realizacji zadań ratowniczych na obszarze
powiatu określa się w zależności od warunków lokalnych, a w szczególności od:
1) częstotliwości występowania pożarów, klęsk żywiołowych i innych
miejscowych zagrożeń wymagających podjęcia akcji ratowniczych lub
pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych Państwowej Straży
Pożarnej,
2) powierzchni i ukształtowania terenu powiatu, sieci dróg i innych warunków
mających wpływ na czas podjęcia działań ratowniczych,
3) gęstości zaludnienia na obszarze powiatu,
4) rozmieszczenia oraz możliwości taktyczno-technicznych sił i środków innych
jednostek ochrony przeciwpożarowej, służb i podmiotów ratowniczych
działających na obszarze powiatu, wchodzących w skład krajowego systemu
ratowniczo-gaśniczego,
5) potrzeb określonych w planach ratowniczych powiatu
11
.
Wymienione wyżej zasady, jakimi należy się kierować przy rozmieszczaniu
jednostek ratowniczo-gaśniczych nie precyzują, w jakim czasie pierwsza pomoc
ratownicza powinna być udzielona.
9
The System for Protection of Population and Critical Infrastructure (Civil Security),
„Information & Security. An International Journal” 2005, vol. 17, s. 94.
10
J. Kielin, A. Kielin: Standardy rozmieszczania jednostek ratowniczych w systemie
ochrony ludności w Polsce – stan aktualny, propozycje zmian standaryzacji
.
Materiały
z I Międzynarodowej Konferencji Naukowej nt. Wyzwania bezpieczeństwa cywilnego
XXI w. − inżynieria działań w obszarach nauki, dydaktyki i praktyki. Warszawa 2007,
s. 253−264.
11
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 20 kwietnia 1999 r.
w sprawie szczegółowych zasad tworzenia i likwidacji jednostek ratowniczo-gaśniczych
Państwowej Straży Pożarnej. Dz.U. 1999, nr 45, poz. 456.
2. Zabezpieczenie logistyczne bezpieczeŃstwa cywilnego
(na przykładzie gminy)
Organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego na terenie gminy
jest wójt. Do zadań wójta w sprawach zarządzania kryzysowego należy
12
:
1) kierowanie
działaniami
związanymi
z
monitorowaniem,
planowaniem,
reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie gminy;
2) zarządzanie, organizowanie i prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów
z zakresu reagowania na potencjalne zagrożenia;
3) wykonywanie przedsięwzięć wynikających z planu operacyjnego funkcjo-
nowania gmin i gmin;
4) przeciwdziałanie skutkom zdarzeń o charakterze terrorystycznym;
5) realizacja zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej.
Wójt zapewnia na obszarze gminy realizację następujących zadań:
1) pełnienie całodobowego dyżuru w celu zapewnienia przepływu informacji na
potrzeby zarządzania kryzysowego;
2) współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji
publicznej;
3) nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu
wczesnego ostrzegania ludności;
4) współpracę z podmiotami realizującymi monitoring środowiska;
5) współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze
i humanitarne;
6) realizację zadań stałego dyżuru na potrzeby podwyższania gotowości obronnej
państwa.
W zakresie zadań objętych przedsięwzięciami zasilania logistycznego wójt
dysponuje:
a)
Grupą zabezpieczenia logistycznego, która zajmuje się:
-
opracowaniem i aktualizowaniem procedur zabezpieczenia
logistycznego w ramach przydzielonych funkcji w zakresie
dotyczącym poszczególnych jednostek organizacyjnych określonych
w planie reagowania kryzysowego i innych planach;
-
utrzymaniem łączności z instytucjami pomocniczymi w danej funkcji;
-
zabezpieczeniem logistycznym funkcjonowania gminnego zespołu
reagowania;
-
podejmowaniem działań w celu odtworzenia zasobów i infrastruktury;
b)
Grupą opieki zdrowotnej i pomocy socjalno-bytowej, która zajmuje się:
12
Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu tworzenia
gminnego zespołu reagowania, powiatowego i wojewódzkiego zespołu reagowania
kryzysowego oraz Rządowego Zespołu Koordynacji Kryzysowej i ich funkcjonowania.
Dz.U. 2002, nr 215, poz. 1818.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]