[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Alexandre Dumas
Napoleon Bonaparte
Wydawnictwo Oskar
Od redakcji
Żywa, barwna biografia
Napoleona Bonaparte autorstwa
pisarza, który przyzwyczaił nas
przede wszystkim do pełnych
przygód powieści. Tym razem, w
krótkiej, zwięzłej formie,
śledzimy losy wielkiego, choć
kontrowersyjnego bohatera
Francuzów. A. Dumas, nie
stroniąc od akcentów sympatii,
potrafił zdobyć się na
obiektywizm i wyważyć racje. W
książce nie brakuje w związku z
tym zdań świadczących na
przykład - o nienawiści
Napoleona do ludzi i o tym, że
wojna stanowiła sens jego życia.
Rzec by można, że w oczach
autora był genialny ale...
niebezpieczny.
Ten krótki życiorys, w
przeciwieństwie do wielu innych,
ma istotny walor - A. Dumas żył
w czasach Bonapartego. Toteż w
opowiadaniu wyczuwa się
autentyzm, choćby w błahych na
pozór epizodach z życia.
Podstawą jednak są najważniejsze
fragmenty biografii: zwycięstwa,
wygnanie i klęska pod Waterloo.
Napoleon Bonaparte
Dnia 15 sierpnia 1769 r.
przyszło na świat w Ajaccio
dziecię, które od rodziców
otrzymało nazwisko Bonaparte,
niebiosa zaś obdarzyły je
imieniem Napoleon.
Pierwsze dni młodości dziecka
upłynęły wśród gorączkowego
wrzenia, będącego zazwyczaj
następstwem rewolucji. Korsyka,
która od pół wieku marzyła o
niepodległości, została właśnie
na wpół zdobyta, na wpół
sprzedana, i zaledwie
wyswobodziła się z niewoli
genueńskiej, uległa przemocy
Francji. Paoli, * pokonany pod
Ponte Nuova, szukał wraz z
siostrzeńcem i braćmi
schronienia w Anglii, gdzie mu
Alfieri * poświęcił swego
"Timoleona". Nowo narodzone
dziecię wdychało duszną
atmosferę wzajemnej nienawiści
jednych do drugich, dzwon zaś, w
który uderzono przy jego
chrzcie, drżał jeszcze odgłosem
surm bojowych.
Pascal Paoli - przywódca
powstańców korsykańskich (przyp.
tłum.).
Wiktor hr Alfieri - głośny
pisarz włoski, autor dramatów
"Maria Stuart", "Meropa",
"Timoleon" i traktatu "O
tyranii". Wsławił się pamfletem
przeciwko rewolucyjnej Francji,
zatytułowanym "Misogallo"
(przyp. tłum.).
Karol Bonaparte, ojciec
dziecka, i Letycja Ramolino,
matka Napoleona, oboje z rodów
patrycjuszowskich, pochodzący z
czarującej wioski San_Miniato,
położonej nieco wyżej Florencji,
należeli zrazu do rzędu
przyjaciół Paolego. Z czasem
jednak porzucili jego
stronnictwo i ulegli wpływom
francuskim. Stąd też łatwo im
przyszło uzyskać od pana de
Marboeufa, który powrócił na
wyspę jako gubernator,
wylądowawszy na niej przed
dziesięciu laty jako generał,
przychylne poparcie,
umożliwiające umieszczenie
młodego Napoleona w Szkole
Wojskowej w Brienne. Prośba o
przyjęcie została uwzględniona,
niedługo zaś potem na liście
wychowanków szkoły w Brienne
wpisano następujące słowa:
"Dnia
dzisiejszego, 23 kwietnia 1779
r. wstąpił Napoleon
Buonaparte, * liczący lat
dziewięć, miesięcy osiem i pięć
dni do królewskiej Szkoły
Wojskowej w
Brienne_le_Ch~ateau".
Tak brzmiało nazwisko rodowe,
które Napoleon zmienił w 1796 r.
na Bonaparte (przyp. tłum.).
Nowy przybysz był zatem
Korsykaninem, czyli pochodził z
kraju, który jeszcze dziś z
takim wytrwałym uporem zwalcza
cywilizację i choć utracił
niepodległość, potrafił jednak
zachować swój charakter
narodowy. Młody uczeń mówił
dialektem swej rodzinnej wyspy;
wyróżniał się też ciemną barwą
skóry, przepalonej słońcem
Południa, odznaczał się wreszcie
ponurym, przenikliwym wzrokiem
mieszkańca gór. Wystarczyło to
aż nadto, by wzniecić ciekawość
współtowarzyszy i pobudzić ich
wrodzoną niesforność; ciekawość
wieku młodego jest bowiem z
natury szydercza i nielitościwa.
Jeden z profesorów, nazwiskiem
Dupuis, zlitował się nad
biednym, opuszczonym chłopcem,
zadając sobie trud wyuczenia go
języka francuskiego. Po trzech
miesiącach nauki chłopiec
uczynił takie postępy, że zdołał
przyswoić sobie także pierwsze
elementy łaciny; zawsze jednak
odczuwał niechęć do języków
martwych. Natomiast już w
pierwszych godzinach nauki
okazał wielkie zdolności w
naukach matematycznych.
Naturalnym wynikiem tego stanu
rzeczy było, że młody Napoleon
rozwiązywał kolegom zadania
matematyczne, w zamian za co oni
wyręczali go w pracach
humanistycznych i przekładach,
które zawsze uważał za rzecz
okropną.
Pewne osamotnienie, w którym
przez jakiś czas znajdował się
młody Napoleon wskutek tego, że
z początku nie umiał jeszcze
wypowiadać swoich myśli,
wytworzyło pomiędzy nim a
towarzyszami szkolnymi zaporę,
która nigdy już nie zanikła.
Ponieważ jednak po owym
pierwszym wrażeniu pozostało w
nim przykre wspomnienie,
przechodzące niemal w odrazę,
zrodziła się w duszy młodego
chłopca przedwcześnie dojrzała
nienawiść do ludzi, prowadząca
do samotności. Niektórzy
dopatrywali się w tym proroczych
marzeń rodzącego się geniusza.
Zresztą przeróżne okoliczności,
które u innych ludzi uszłyby
uwagi, nadają pewne cechy
prawdopodobieństwa teorii
wyrażanej przez niektórych
historyków, że niezwykłemu
życiu człowieka towarzyszyć musi
niezwykłe dzieciństwo.
W wolnych chwilach młody
Bonaparte zajmował się z dużym
zamiłowaniem uprawą niewielkiej,
ogrodzonej działki. Pewnego dnia
jeden z jego kolegów wszedł na
płot, chcąc zobaczyć, co też
porabia w swoim ogródku samotny
Napoleon. Ku swemu zdumieniu
spostrzegł, że układa on
gorliwie kamienie wedle zasad
taktyki wojennej, przy czym
ranga wojskowa oznaczona była
wielkością kamieni. Ponieważ
nieproszony widz zachowywał się
hałaśliwie, Napoleon odwrócił
się, wzywając towarzysza
szkolnego, by natychmiast zszedł
z płotu. Ów jednak drwił sobie z
młodocianego stratega, co
wreszcie do tego stopnia
wzburzyło Napoleona, iż porwał
największy kamień i wycelował w
sam środek czoła kolegi, który
runął na ziemię poważnie ranny.
W dwadzieścia pięć lat potem,
gdy Napoleon znajdował się u
szczytu sławy zameldowano mu, iż
pewien człowiek, podający się za
byłego kolegę szkolnego prosi
cesarza o posłuchanie. Ponieważ
zdarzało się często, że
wszelkiego rodzaju oszuści
chwytali się tego fortelu, by
dostać się przed jego oblicze,
Napoleon polecił adiutantowi,
aby zapytał o nazwisko tego
dawnego kolegi z ławy szkolnej.
Nazwisko jednak nie wywołało
żadnych skojarzeń, toteż
powiedział do adiutanta: "Idź
pan jeszcze raz do niego i
zapytaj, czy nie mógłby mi
przytoczyć pewnych okoliczności,
które by obudziły moją pamięć".
Spełniwszy rozkaz, adiutant
wrócił z wiadomością, że obcy
przybysz zamiast odpowiedzi
wskazał bliznę na czole. "Ach!
teraz przypominam sobie - rzekł
cesarz - rzuciłem mu generałem
dywizji w głowę!"
W zimie 1783_#1784 spadły takie
masy śniegu, że wszelka zabawa
na wolnym powietrzu była
niemożliwa. Będąc zmuszony
spędzać wolny czas, poświęcony
zazwyczaj pracy w ogródku, wśród
głośnej wrzawy wesołych kolegów,
Napoleon zaproponował urządzenie
wycieczki za miasto i
wybudowanie tam łopatami ze
śniegu warownej twierdzy, którą
następnie jedna część chłopców
miałaby zaatakować, druga zaś
bronić. Projekt był zbyt ponętny,
by go młodzi chłopcy mieli
odrzucić. Oczywiście twórca
projektu został wybrany dowódcą
jednego z oddziałów. Oblężona
twierdza nie mogła oprzeć się
jego sile, zdobyto ją po
bohaterskiej obronie
nieprzyjaciół. Już nazajutrz
śniegi stajały; jednak ten nowy
sposób spędzania czasu głęboko
utkwił w pamięci uczniów. Już
jako dorośli ludzie wspominali
chętnie tę zabawę z młodych lat,
kiedy zaś widzieli, jak jedno
miasto po drugim poddawało się
Napoleonowi, musieli przypominać
sobie zwały śniegu, po których
wspinali się pod wodzą
Bonapartego.
W miarę dorastania Napoleona
rozwijały się w nim idee, które
od dawna kiełkowały na dnie jego
duszy, pozwalając spodziewać się
owoców, które kiedyś miały
wydać. Znienawidzona mu była
myśl o dokonanym przez Francję
podboju Korsyki, co jako
jedynego Korsykanina w szkole
ukazywało jako pokonanego wśród
zwycięzców. Gdy razu pewnego
Napoleon był na obiedzie u
jednego z urzędników zakładu,
kilku profesorów, którzy znali
narodową wrażliwość swego
wychowanka, zaczęło umyślnie
wyrażać się w duchu
nieprzychylnym o Paolim.
Rumieniec natychmiast oblał
oblicze chłopca. Nie mogąc
dłużej się powstrzymać
wykrzyknął: "Paoli był wielkim
człowiekiem, kochającym swą
ojczyznę tak, jak tylko dawni
Rzymianie kochać umieli. Nigdy
nie wybaczę memu ojcu, który
niegdyś był jego adiutantem, iż
dopomógł do zjednoczenia Korsyki
z Francją. Powinien był pójść za
gwiazdą przewodnią swego wodza i
razem z nim paść w walce".
Tymczasem młody Napoleon
osiągnął czwarty kurs nauki i w
zakresie nauk matematycznych
umiał niewiele mniej od swego
nauczyciela, księdza Patraulta.
Był już w wieku, w którym
...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]