[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Paulina Janiuk, Historia sztuki, I rok
Dwie Trójce, Bartolome Esteban Murillo
Dzieło Murilla „Dwie Trójce” znajduje się w londyńskiej Galerii Narodowej. Obraz powstał ok. 1680 w Kadyksie. Obraz ukazuje przestrzeń podzieloną na dwie sfery: ziemską i niebiańską, które się ze sobą nierozerwalnie przeplatają. Podkreślając łączność sfer sacrum i profanum. Scena przedstawia moment powrotu Maryi i Józefa z odnalezionym w świątyni jerozolimskiej Jezusem. Epizod ten znany jest z Nowego Testamentu.
W obrazie w centralnej części znajduję się Jezus Chrystus przedstawiony jest jako dziecko. Syn Boży stoi boso w lekkim kontrapoście na kamiennym postumencie. Głowa jest delikatnie odchylona w lewo, okalają ją sięgające ramion, kręcone blond włosy. Twarz ma subtelne, delikatne rysy dziecka, z zadartym noskiem, pełnymi ustami, z której duże oczy skierowane są ku górze. Wyraża spokój, ufność i uduchowienie. Promienie światła emanują z jego głowy tworząc nimb symbolizujący światło duchowe. Jezus ubrany jest w długą bladoróżową szatę z długimi rękawami, pod spodem widać białą szatę wyciętą pod szyją, całość przewiązana jest w pasie niebieską szarfą. Kolor różowy symbolizuje młodość, wdzięk i pogodny nastrój Syna Bożego, niebieska szarfa jaką jest przepasany oznacza niebo, kontemplacje i spokój. Zestaw kolorów błękitu, jako pierwiastka duchowego i różu, jako pierwiastka bardziej cielesnego tworzy całość egzystencji ludzkiej. Jasny kolor spodniej szaty Jezusa to symbol czystości i niewinności. Widoczny jest również czarny różaniec, z prawej strony wpleciony w szarfę oplatającą Chrystusa. Zapewne nawiązuje do Błogosławionej Maryi Dziewicy - pierwiastka boskiego, a czerń jako kolor niemocy, grzechu, upadłych aniołów, przywołuje skojarzenie ziemskiego bytu człowieka grzesznego. Prawa ręka Jezusa ściska palec wskazujący Maryi, lewa natomiast naturalnie spoczywa na otwartej dłoni Józefa. Dłonie Maryi i Józefa otaczające Jezusa chronią Go i zarazem eksponują. Widać współzależność relacji rodzinnych Jezusa, Maryi i Józefa. Sama kompozycja ułożonych w trójkąt osób kojarzy się z symbolem i współistnieniem Osób Trójcy Świętej.
Maryja została przedstawiona w pozie siedzącej, jako młoda kobieta skierowana ku postaci syna. Kredowa dziewicza twarz o delikatnych rysach twarzy, wysokim czole, prostym nosie wyraźnie zwrócona jest ku Jezusowi z głęboką matczyną miłością i uległością. Jemu służy jako Matka i wychowawczyni. Piękno Matki jest dostojne i fascynujące. Kremowy welon delikatnie oplata jej ciemne włosy na głowie, spływając zarazem na ramiona. Welon na głowie, to atrybut kobiety zamężnej, jako kobiety która ma swój dom i oparcie w mężu. Ubrana jest w powłóczystą czerwoną suknię wyciętą pod szyją, z jasną tuniką pod spodem, dodatkowo sylwetka kobiety opleciona jest niebieskim płaszczem przechodzącym przez jej lewą rękę, kierującym się płynnie na kolana, by kaskadami fałd zakończyć się za sylwetką postaci. Czerwony kolor sukni Maryi ma wydźwięk symboliczny - wyraża obok miłości, piękna i młodości również zmaganie i walkę, biel uosabia czystość i skromność. Kolor niebieski, przypisany Maryi, to kolor nieba, życia duchowego i mistycyzmu. Obie ręce ugięte są w łokciach. Prawa podtrzymuje lekko rączkę Jezusa, niżej znajduje się ręka lewa swobodnie uniesiona z dłonią otwartą wewnętrznie ku górze, podkreśla różaniec, którym przewiązany jest Chrystus . Gesty rąk są naturalne i eksponujące postać centralną Syna Bożego.
Jako dopełnienie wizerunku świętej rodziny po przeciwnej stronie zobaczyć można trochę wycofanego świętego Józefa. Zobrazowany jest jako starzec bez zbędnej idealizacji, w pozycji półklęczącej. Twarz mężczyzny pokrywa ciemnosiwa broda, rzadkie włosy lekko pofalowane przybierają ten sam odcień. Jego twarz skierowana jest frontalnie, oczy bezpośrednio zwrócone są ku widzowi. Głębokie zmarszczki w sposób dosadny podkreślają dojrzały wiek świętego Józefa. Mężczyzna ubrany jest długą suknię, o kolorze bardziej stonowanym, brązowym, który oddaje bardzo dokładnie to, kim jest i jak żyje Józef: ziemię, materię, ubóstwo. Miejscami przechodzi w przygaszoną zieleń wyraża pokój i równowagę, symbolizuje odrodzenie duchowe i jest znakiem nadziei. Dodatkowo pod spodem ubrany jest w białą tunikę, widoczna jest również lewa stopa w sandale, jak akcent prozaiczności życia. Poprzez jego lewe przedramię oraz prawą nogę bogatymi fałdami przepływa żółtawy płaszcz, barwa ta zarezerwowana wyłącznie dla świata niewidzialnego i bóstwa, przedstawia czystą światłość. Święty w lewej dłoni trzyma symbol drzewa genealogicznego Chrystusa - kwitnącą Różdżkę Jessego. Ostatnim pędem różdżki był Jezus, dostrzegano w nim również symbol Maryi. Prawa ręka zgięta w łokciu delikatnie podtrzymuje małą dłoń Jezusa.
Nad Świętą Rodziną, a dokładniej postacią Syna Bożego unosi się gołębica - symbol Ducha Świętego. Jest ukazana frontalnie w locie, z rozpostartymi skrzydłami i jasnymi promieniami biegnącymi dookoła. Dodatkowo gołębica jest symbolem czystości, niewinności, prostoty i spokoju.
W górnej części dzieła wśród szarawych obłoków zawieszony Bóg Ojciec w otoczeniu zastępów aniołów spogląda na Syna. Postać widoczna jako popiersie. Ukazany został jako starzec, o siwych lekko falowanych włosach i średniej długości zaroście. Dookoła postaci Boga rozpościera się tkanina koloru różowego. Materiał z jednej strony podtrzymywany jest przez anioły, następnie płynnie przechodzi na lewe ramię by swobodnie zniknąć w przestrzeni za postacią. W tym przypadku kolor symbolizuje króla świata, moc, zwycięstwo, odwagę. Bóg otwiera ramiona, aby otrzymać Jego Syna i Duch Święty zstępuje na ziemię, aby unosić nad Jezusem. Lewa dłoń prawie niewidoczna, wyłaniająca się spod płaszcza stabilnie podtrzymuje srebrzystą kulą ziemską - symbol stworzenia. Prawą ma natomiast, delikatnie zgiętą wzdłuż ciała z dłonią skierowaną wewnętrzną stroną ku górze, z zaakcentowaniem trzech palców: kciuka, wskazującego i środkowego. Jest to istotnie nawiązanie do Boskiej Trójcy. Stworzyciel jest otoczony po obu stronach trzema cherubinami, czuwającymi nad światem i ludzką egzystencją, o czym świadczyć mogą gesty ułożenia rąk, które są pełnej dynamizmu i radości. Sąd aniołów otacza niebiańską trójcę, tworząc niebiańską wizję chwały. Cherubiny kłębią się wokół gołębicy, świętej rodziny, wśród obłoków kreśląc koło - jako znak wieczności Boga.
Kompozycja jest zorganizowana wokół typowego barokowego kształtu X składa się z dwóch przekątnych, które tworzą dwa odwrócone trójkąty. Wspólna jest osoba Syna Bożego stojącego w centrum kompozycji, który łączy niebo i ziemię, przeszłość i teraźniejszość. Czytelnym dopełnieniem są kuliste obłoki sfery niebiańskiej i elementy bloków kamiennych oraz roślin w tle sfery ziemskiej. Przedstawienie pokazuje dwoistość natury Jezusa ludzką i boską.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]