[ Pobierz całość w formacie PDF ]
DZIAŁANIA BOJOWE PSZ NA ZACHODZIE EUROPY W LATACH II WOJNY ŚWIATOWEJ.
PROWADZENIE DZIAŁAŃ OBRONNYCH PRZEZ ZT I OPERACYJNE PSZ
DZIAŁANIA OBRONNE WE FRANCJI 1940
1 DYWIZJA GRENADIERÓW
· miejscem walk 1 dywizji grenadierów była Lotaryngia - gdzie przebiegały umocnienia linii Maginota
· dywizja ta formowana była do maja 1940 (25-27 została zaprzysiężona i otrzymała sztandary bojowe)
· składała się z: 1,2,3 pułku grenadierów 201 pułku artylerii ciężkiej, 1 pułku artylerii lekkiej, 1 dywizjonu rozpoznawczego, 1 batalionu saperów, baterii ppanc, kompanii pionierów, kompanii samochodowej, parku artylerii, taborów oddziału sanitarnego. Ogółem liczyła ok. 16200 żołnierzy wyposażonych w 114 dział, 66 moździerzy, 190 ckm, 370 erkm
· pułki piechoty miały po trzy bataliony (dowództwo, trzy kompanie strzeleckie, kompanie km i broni towarzyszącej)
· w rejonie działań 1DGren do 19 maja walki miały charakter potyczek, a dywizja znajdowała się w obszarze tyłowym 4 Armii Francuskiej wchodząc w skład Zgrupowania Sarry (utworzonego z załóg odcinków fortecznych „Sarra” i „Falguemont”, 52 dywizji piechoty i 1DGren), którego dowódcą był gen. Hubert
· 1DGren wchodziła do walki stopniowo zajmując pozycje obronne od 25 maja do 9 czerwca
· pierwsza do walki weszła artyleria dywizyjna rozmieszczona w trzech zgrupowaniach: „O”-1/201pac i 3/1pal-rejon Diffenbach-les-Hellimer; „B”-2/201pac i 1/1pal z 1 dywizjonem francuskim - rejon Lelling; prowadząc pojedynek artyleryjski od 31.V. do 2.VI w rejonie Bois de Vitz zmuszając w efekcie Niemców do opuszczenia miasta St-Arold
· pułki piechoty rozbudowały stanowiska obronne na pozycji pośredniej ryglowej nad rzeczka Albe, która była pozycją tyłową 20 Korpusu
· 3/1pp i 2/3pp oraz oddział rozpoznawczy oddano do zgrupowania fortecznego płka Dagnana
· kolejnym zadaniem dywizji była osłona odwrotu 20 korpusu co doprowadziło do zwężenia odcinka obrony i uczyniło z rubieży pośredniej bronionej przez 1DGren pierwsza rubież opóźnienia
· w związku z tym nastąpiło przegrupowanie sił, które dca dywizji gen.Duch rozmieścił następująco: 3 pułk grenadierów (bez bp) oddał do odwodu dcy 20 korpusu, powracające ze zgrupowania fortecznego bataliony miały tworzyć odwód dywizji, pozostałe pułki pozostały na swoich pozycjach, a pozycja obsadzona przez oddział rozpoznawczy stała się linia ubezpieczeń
· 1DGren miała powstrzymać natarcie niemieckie w dniu 15.VI, a następnie pod osłoną trzech OW (w sile batalionu każdy) wyprowadzić siły główne na kolejną rubież opóźniania wzdłuż linii jezior i lasów Lindre
· 14.VI wojska niemieckie 1A siłami 30,12,24 Korpusu mając w pierwszym rzucie sześć dywizji zaatakowały główny pas rejonu umocnionego „Sarry” i wdarli się na głębokość 1-2 km
· w nocy 14/15.VI 1 DGren dokonała przegrupowania wojsk - SD dywizji przeniesiono z Bassing do Guermange
· 15.VI o godz. 5.00 Niemcy wznowili natarcie, skupiając główne uderzenie na kierunku obrony 1 DGren, wykonane siłami 268 i 75 dywizji z 12 korpusu i 60 dywizji z 24 korpusu
· oddziały dywizji zatrzymały przeciwnika przed przednim skrajem i dopiero wieczorem rozpoczęły wycofywanie na kolejną rubież opóźniania (w tym dniu poniosła około 5% strat)
· działania opóźniające dywizja prowadziła na głębokość ok.35 km aż do kanału Marna-Ren, gdzie miała siłami głównymi, na południowym jego brzegu zająć pozycje obronne
· wycofanie sił głównych za kanał osłaniały trzy OW (każdy w sile wzmocnionego bp); jeden z nich (2/2 pgren) wyprzedzony w odwrocie przez jednostki niemieckie został całkowicie zniszczony na północnym brzegu kanału
· obsadzona przez siły główne pozycja obrony wyglądała następująco: na prawo pododdziały 3 i 1 pułku - odcinek „Moussey” na lewo pododdziały 2 pułku. Odcinek „Lagarde”, drugą pozycję organizowały 1 i 2 batalion 1 pułku (rejon Remoncourt, Aricourt), pozycję tyłową (trzecią) - oddział rozpoznawczy (w rejonie Vecho), odwód stanowiły siły ok. batalionu
· prawym sąsiadem dywizji pozostawało Zgrupowanie Dagnana, a lewym 52 DP
· w pasie obrony dywizji natarcie prowadziły 268, 75 i część 60 dywizji, za nimi posuwała się 198 dywizja piechoty (wprowadzona do walki 18.VI)
· w południe 17.VI oddziały niemieckie na zachód od odcinka Lagarde z marszu sforsowały kanał i uchwyciły przyczółek o głębok. ok. 1.5 km; trzy polskie kontrataki nie odniosły powodzenia, dopiero nocą udało się odrzucić Niemców za kanał (nocnym kontratakiem wspartym korpuśną kcz dowodził gen.Duch)
· w godzinach rannych 18.VI Niemcy uchwycili siłami 79 dywizji przyczółek w pasie 52 DP, po obejściu lewego skrzydła 1 DGren zdobyli drugi przyczółek
· po południu zdobyli również przyczółek na kierunku zgrupowania płka Dagnana i kontynuowali natarcie mimo kontrataków sił polskich odcinka „Moussey”
· wobec zagrożenia skrzydeł gen.Duch przesunął dywizję na pozycję tyłową jednak wieczorem otrzymał rozkaz zajęcia rubieży: Luneville, Igney
· 19.VI dywizja została zluzowana i ześrodkowana w lasach Baccarat (około 30 km od kanału Marna-Ren), jednak została zmuszona do kolejnej walki z 75 dywizją niemiecką, a następnie 60, 252
· dywizja poniosła duże straty i przedstawiała równowartość sześciu i pół batalionu piechoty i trzech dywizjonów artylerii
· 19 czerwca do dywizji dotarł rozkaz gen.Sikorskiego, który nakazywał dążyć do portów zach. I płd.-zach. Francji i nawiązać kontakt z oficerami angielskimi (marszałek Petain rozpoczął w tym czasie rokowania z Niemcami)
· dowódca aby zrealizować ten rozkaz powinien otrzymać zwolnienie dywizji z odcinka bojowego na które dowódca korpusu gen Hubert nie wyraził zgody
· w tym czasie sąsiednia 52 dywizja całkowicie utraciła zdolność bojową, co otworzyło lewe skrzydło dywizji
· gen. Duch podjął decyzję wycofania dywizji w rejon Raon-l`Etape gdzie przybyła 20.VI wieczorem, w ten rejon przybyło również zgrupowanie płka Dagnana, które miało obsadzić miasto, obronę tego zgrupowania miał uzupełnić 3 pułk, 2 pułk zajął obronę na zachód od miasta, a 1 pułk do lasu La Holande
· w nocy 20/21 na odprawie w dywizji zapadła decyzja jej rozwiązania
· o świcie 21.VI Niemcy odcięli od reszty 1 DGren 2 pułk, wobec takiej sytuacji gen.Duch podał hasło „4444” i do wieczora dywizja przestała istnieć jako zwarty ZT
· w tym czasie straty 1 DGren ogółem wyniosły 900 zabitych, 2800 rannych i 1500 zaginionych
2 DYWIZJA STRZELCÓW PIESZYCH
· 2 dywizja strzelców pieszych była organizowana na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza z 11.XI.1939 (nazwę „strzelców pieszych” otrzymała dopiero 13.V.1940)
· w jej skład weszły 4,5,6 pułk strzelców pieszych, 2 pułk artylerii lekkiej, 202 pułk artylerii ciężkiej, 2 dywizjon rozpoznawczy, 2 batalion saperów, kompanie - pionierów, telegraficzna, radiowa, ppanc, bateria przeciwpancerna, park artyleryjski, oddział sanitarny; stan dywizji wynosił ogółem ok. 16 tys. żołnierzy wyposażonych w 97 dział, 65 moździerzy, 735 ckm i rkm
· dywizja pod dowództwem gen.Prugar-Ketlinga miała pierwotnie razem z 1 DGren wejść w skład 20 korpusu
· jednak podporządkowana została dcy 8 armii gen. Lauremu i miała wzmocnić obronę w rejonie Belfortu
· operację zaczepną w tym rejonie miała prowadzić 7 armia niemiecka, licząca cztery dywizje piechoty i cztery pozycyjne (Stellung Division - złożone ze starszych poborowych i nie posiadające broni ciężkiej, z wyjątkiem ckm i dział oraz oddziałów rozpoznawczych, przeciwpancernych i saperów przekraczając Wogęzy na kierunku Kolmaru i dalej miała działać w kierunku Epinal lub Vesoul, ubezpieczając się jedynie od strony Belfortu (pierwotnie uderzenie przez górny Ren miały wykonać trzy armie o łącznej liczbie 44 dywizji)
· działanie 7 armii skoordynowane z manewrem Grupy Armii „A” miało doprowadzić do otoczenia sił francuskich na wschodzie a punktem spotkania wojsk GA „A” i „C” miał być Belfort
· 17.VI Niemcy podchodząc po obu brzegach rzeki dotarli do Miluzy, a nazajutrz ich oddziały wydzielone połączyły się pod Belfortem z 1 DPanc z grupy Guderiana, francuska 8 armia została więc zaatakowana z dwóch stron - od czoła przez 7 armię, od tyłu przez oddziały pancerne Guderiana, co było zaskoczeniem dla dowództwa francuskiego spodziewającego się uderzenia znad górnego Renu (interwencje dowódców 45 korpusu i 2 DSPiesz o ubezpieczenie ugrupowania od wschodu zostały odrzucone)
· dca 8 armii postawił dywizji zadanie obrony południowego odcinka „bramy Belfortu”, wraz z batalionem strzelców pirenejskich i dwoma batalionami saperów oddalając 6 pułk dowódcy obrony Belfortu (w zadaniu przewidziano również wykonanie kontrataku siłami odwodowego pułku - bez batalionu; oddział rozpoznawczy miał osłaniać rozwinięcie sił dywizji działając na pozycji pośredniej w odl. 20 km od przedniego skraju, następnie przejść do odwodu dywizji)
· dca dywizji w związku z tym podzielił pas dywizji na dwa odcinki południowy obsadzony 4 pułkiem (bez 3 batalionu będącego w odwodzie) i północny obsadzony 5 pułkiem
· zmianie jednak uległo zadanie 45 korpusu 8 armii w składzie którego dywizja występowała co zwiększyło odcinek obrony dywizji do 20 km i włączenie do niego twierdzy Belfort
· 14.VI wieczorem natomiast sztab 8 armii zdając sobie sprawę z zagrożenia z zachodu wysłał oddział wydzielony nad rzekę Saonę włączając w jego skład, oprócz dwóch batalionów czołgów i batalionu strzelców pirenejskich, dywizyjny oddział rozpoznawczy i 5 pułk strzelców
· długość odcinka jaki miały obsadzić polskie siły oddziału wydzielonego wyniósł 80 km (na cztery bataliony - posiadające tylko dwa działka ppanc 25 mm)
· w związku z tym, że 1 dywizja pancerna z grupy Guderiana wyprzedziła siły główne niemieckie o dzień marszu skazując walkę oddziału wydzielonego na niepowodzenie; 15.VI dywizja ta przekroczyła Saonę w rejonie Gray
· 2/5 pułku wsparty francuską komp.czołgów wykonał kontratak i rozpoczął odwrót, klucząc po leśnych drogach dołączył do sił głównych 2 DSPiesz w rejonie Maiche
· pozostałe dwa bataliony i oddział rozpoznawczy toczyły walki z 6 i 8 dywizją pancerną i 20 zmotoryzowaną
· oddział rozpoznawczy powstrzymując kolumny 20 dywizji forsujące Saonę, po przejściu Niemców przez rzekę wycofał się i połączył z 1/5 pułku i razem dążąc do sił głównych dywizji
· jednak 1 batalion został zaskoczony w Montbeliard i otoczony złożył broń
· oddział rozpoznawczy maszerujący z tyłu odskoczył w lasy Thure i po 150 km marszu stoczył ostatnią walkę na tyłach 39 korpusu niemieckiego w rejonie Moutier i został rozbity
· 3 batalion z nad kanału łączącego Saonę z Mozelą wycofał się do rejonu Montbeliard gdzie został rozwiązany
· w tym czasie siły główne obsadziły poprzedni odcinek dokonując przegrupowania sił (6 pułk objął obronę pododcinka północnego z zadaniem zamknięcia kierunku na Belfort, 4 pułk wzmocniony artylerią, bronią ppanc i saperami obsadził pododcinek środkowy i południowy; z artylerii organicznej i przydzielonej utworzono dwie grupy wsparcia bezpośrednego pododcinków i grupę wsparcia ogólnego
· w związku z zagrożeniem z zachodu dca 8 armii nakazał pozostawienie 6 pułku na dotychczasowych stanowiskach, a pozostałe pododdziały przegrupować na zachodni odcinek; na interwencje dcy 45 korpusu 6 pułk dołączył do dywizji w rejonie Hericourt
· 2 dywizja wraz z 67 dywizją francuską miały utrzymać korytarz wzdłuż granicy szwajcarskiej zabezpieczający manewr odwrotowy 2 GA francuskiej
· Niemcy w tym czasie zajmując Besancon wymusili zmianę zadań dla dywizji, która wykonała 50 km marsz na południe wysyłając 6 kompanię 4 pułku jako oddział wydzielony do zabezpieczenia dalszego marszu na południe (17.VI kompanię ok. 19.30 Niemcy rozproszyli)
· w nocy 17/18 siły główne dywizji przesunęły się o dalsze 20 km na południe i otrzymały zadanie zorganizowania na wzgórzach Clos du Doubs
· dca dywizji dysponując dwoma pułkami podzielił obronę na dwa odcinki: północny obsadzony przez 6 pułk, który siłami dwóch batalionów (1 batalion przesunięto do drugiego rzutu pułku) miał utworzyć trzy ośrodki oporu, południowy zajmował 4 pułk, który główny wysiłek skupiał na lewym skrzydle, blokując drogę wychodzącą na tyły zgrupowania dywizji, w odwodzie dywizji pozostał 2/5 pułku , który dołączył do dywizji, batalion saperów, kompania pionierów
· oba pułki zajęły pozycje 18.VI w godz. 10-12, półtorej godziny później od południowego zachodu podeszły czołowe pododdziały niemieckie atakując pozycje 1/4 pułku który na rozkaz dcy pułku wycofał się na kolejne pozycje; 6 pułk w tym czasie umacniał się na zajmowanych pozycjach
· dca 45 korpusu rozkazał bronić się na wzgórzach Clos du Doubs aż do wyczerpania amunicji, a następnie wycofać się do Szwajcarii jednak nie wcześniej jak przed końcem 19 czerwca
· w związku z tym dca dywizji postanowił skrócić linię frontu przegrupowując dywizję na nową rubież opartą skrzydłami o granicę szwajcarską, którą zajęła do świtu 19.VI
· na to ugrupowanie natarcie rozpoczęły pododdziały 29 DZmot i 2 DPanc niemieckiej, najsilniej atakowali na kierunku 3/4 pułku co pozwoliłoby wyjść na tyły dywizji
· pododdziały polskie wzmocnione jednak przez dcę 45 korpusu kompanią spahisów i kompanią czołgów utrzymały zajmowane pozycje
· w połowie 19.VI zapadła decyzja przerwania walki z uwagi na sytuacje polityczną i wojskową oraz brak amunicji i groźbę zamknięcia granicy przez Szwajcarów
· pododdziały dywizji przekroczyły granicę szwajcarską od 23.00 19.VI do 16.00 20.VI w szyku zwartym defilując po raz ostatni przed swymi dowódcami
· do Szwajcarii przeszło łącznie ok. 13 tys. żołnierzy a straty dywizji ogółem wyniosły 41 zabitych, 134 rannych i ok. 2500 zaginionych lub wziętych do niewoli
· dywizja była jedyna jednostką WP, która ocalała jako związek operacyjny i taktyczny z klęski Francji w 1940 roku, a zarazem największą formacją wojskową internowaną w kraju neutralnym podczas II wojny światowej
· do przełomu 1944/45 dywizja była uwzględniana w odwodzie Naczelnego Wodza
2 KP w działaniach obronnych we Włoszech (3DSK, 5KDP).
21 lipca 1943r. z jednostek znajdujących się na Bliskim Wschodzie i oddziałów ze ZSRR utworzono 2 Korpus Polski. Jego dowódcą został gen Władysław Anders. Skład korpusu:
· 3 Dywizja Strzelców Karpackich (gen Duch);
· 5 Kresowa Dywizja Piechoty (gen Sulik);
· 2 warszawska brygada pancerna (gen Rakowski);
· Grupa Artylerii (płk Ząbkowski).
W październiku 1943r korpus liczył 52500 żołnierzy.
Na przełomie 1943/44r przetransportowano część sił 2KP na kontynent, na Półwysep Apeniński. Walczył on w składzie 8 Armii Brytyjskiej. Pierwsza do działań przeszła 3DSK, zluzowała brytyjską 78 dywizję piechoty prowadzącą obronę nad rzeką SANGRO. Szerokość pasa obrony wynosiła 25 km. Ugrupowanie brygad (w dywizji były dwie brygady) w dwa rzuty, w pierwszym rzucie dwa bataliony w drugim - jeden batalion. Pododdziały wzmocnione artylerią. Obrona dobrze rozbudowana pod względem inżynieryjnym. Szerokość pasa obrony za duża, pomocniczy kierunek działań. 3DSK prowadziła działania od 2 lutego 1944r, 21 marca do walki weszła 5KDP. Walki nad rzeką ANGRO miały charakter pozycyjny, działania obu stron sprowadzały się do wymiany ognia artyleryjskiego i rozpoznania bojowego. Straty 2KP wynosiły : 38 zabitych i 157 rannych.
Wobec przekazania 24 marca 1944r nowego zadania - natarcie na Monte Cassino,- w ostatniej dekadzie kwietnia obronę odcinka przekazano Anglikom.
Po zdobyciu ANKONY (18VII) od 5 września 1944r do 9 października 1944r 2KP znajdował się w odwodzie 8 armii brytyjskiej. Od 10 października 1944r do 1 stycznia 1945r prowadzi działania w Apeninie Toskańskim. Główne siły 8 armii nacierały wzdłuż szosy nr 9 biegnącej od portów adriatyckich w kierunku BOLONII. Rola 2KP polegała na wypieraniu Niemców z gór i osłonie zachodniego skrzydła wojsk brytyjskich. Przeprowadzono kolejno trzy operacje zaczepne mające na celu uzyskanie podstawy wyjściowej do natarcia na BOLONIĘ. W trakcie trzeciej operacji 2KP dotarł do rzeki SENIO. Jesienią 1944r po otrzymaniu uzupełnienia w dywizjach utworzono trzecie brygady, a brygadę pancerną przemianowano na dywizję pancerną.
Działania obronne nad rzeką SENIO prowadzono od 2 stycznia 1945r do 8 kwietnia 1945r. miały one podobnie jak nad SANGRO charakter pozycyjny, prowadzone były w celu odtworzenia zdolności bojowej i przygotowaniu kolejnej operacji zaczepnej. Wieczorem 9 kwietnia 1945r rozpoczęła się operacja ”BUCKLAND”. 2KP po sforsowaniu rzeki SENIO zdobył IMOLĘ,21 kwietnia żołnierze 2Korpusu zatknęli flagę na ratuszu BOLONII. Była to ostatnia bitwa 2KP.
Straty bojowe 2KP na froncie włoskim wynosiły 11379 żołnierzy w tym 2301 poległych.
1 DPANC W OPERACJI MACZUGA
MACZUGA - nazwa geograficzna kompleksu dwóch wzgórz 262, północnego i południowego. Warstwice wzgórz układały się na mapie na kształt maczugi. Maczek nazwał je zaraz Maczugą, Do operacji „Maczuga” doszło podczas walk o Chambois. W nocy z 16 na 17 sierpnia dywizja otrzymała zadanie zdobycia w dniu 17 sierpnia wzg. 159 i 259 leżące 5 km na północny wschód od Trun. Rano 17 sierpnia prawym skrzydłem dywizja uderzyła na Trun, lewym na wzg. 259. Miejscowość była broniona przez okopane czołgi i TYGRYSY (armata 88mm); PANTERY (armata 75mm) oraz armaty ppanc różnych kalibrów. W I rzucie dywizji nacierała 10 BKPanc wzmocniona 8 batalionem strzelców i dywizjonem art. Ppanc. Po rozbiciu pododdziałów osłonowych nieprzyjaciela do godz. 17.00 opanowano rubież wyznaczającą zadanie dnia: wzg. 159 i 259. Na propozycję gen. Maczka dca 2 korpusu gen. Simonds nakazał opanować masyw zalesionych wzgórz, na wschód od Trun i Chambois, by odciąć Niemcom drogi odwrotu. W kierunku Chambois pchnięto z dywizji oddział wydzielony w sile 2 pułku pancernego i 8 batalionu strzelców i samobieżnego dywizjonu ppanc. Pod dowództwem ppłk. Koszutskiego. Oddział ruszył w nocy na przełaj, zmylił kierunek i wjechał w sam środek ugrupowania 2 DPanc SS. Rozbito sztab tej dywizji; zdobyto dokumenty i inne trofea. Następnie oddział ten znalazł się w kłopotliwej sytuacji, przestały działać radiostacje, a Amerykanie omyłkowo zbombardowali własne oddziały. Gen. Maczek analizując teren doszedł do wniosku, że o przecięciu drogi odwrotu 7 armii niemieckiej na wschód i północny wschód zadecyduje oprócz węzła drogowego Chambois, kompleks dwóch wzgórz Ormel: 262 (południowe; północne), leżący bezpośrednio na północny wschód od Chambois. Wzgórza Ormel wraz z Chambois stały się obecnie kluczem operacji całej 21 Grupy Armii.
Zgodnie z tą oceną dca dywizji utworzył z 10 BKPpanc dwa ugrupowania:
- zachodnie - w składzie: 24 pułk ułanów, 10 pułk strzelców konnych i dywizjon ppanc, które miało uderzyć przez Louviers i wzg. 137 na Chambois (ppłk. Zgorzelski)
- wschodnie - w składzie: 1 pułk pancerny, batalion strzelców podhalańskich i dywizjon ppanc., w celu zdobycia wzgórz 259, 250 i Ormel (ppłk Stefanowicz)
Ze względu na trudny teren oba zgrupowania przesunęły się do przodu powoli. Do końca 18 sierpnia zgrupowanie zachodnie zdobyło wzg. 137, wschodnie zaś wzg.240.
Niemcy znajdowali się też na północ od opanowanego przez Polaków wzg. 259 - we wsch. Graud - Mesnil i Ammeville. 51 DP (Północny sąsiad Polaków) posuwała się bardzo powoli i nie było z nią łączności taktycznej. W wyniku tych działań 1 DPanc weszła bardzo wąskim klinem w sam środek wojsk niemieckich. W między czasie nawiązana łączność ze zgrupowaniem Koszutskiego. Natarcie 19 sierpnia kontynuowano w identycznym ugrupowaniu jak poprzednio. Przed zgrupowaniem maszerował 10 pułk strzelców konnych, który otrzymał zadanie rozpoznania nieprzyjaciela w Chambois.
1 pułk pancerny z dwiema kompaniami podhalańczyków dość szybko dotarł na północne wzg. 262. Około godz. 16 dywizja polska otrzymała wiadomość, że 4 dywizja pancerna zdobyła Chambois i należy jej pomóc w ewakuacji jeńców. Po skierowaniu tam 10 pułku dragonów, 24 pułku ułanów i dywizjonu ppanc okazało się, że Chambois utrzymują jeszcze Niemcy. Miasteczko zostało zdobyte dopiero w godzinach nocnych przez 10 pułk dragonów i 24 pułk ułanów. Wieczorem 19 sierpnia jednostki polskie rozpoczęły kolejny etap działań bojowych w bitwie pod Falaise. Nosił on charakter uporczywej obrony okrężnej ważnych punktów terenowych leżących na drodze odwrotu wojsk niemieckich z okrążenia. Dotychczasowe zgrupowania wzmocniono i ostatecznie 20 sierpnia rano 1 dywizja pancerna miała następujący skład:
- zgrupowanie „Chambois” - w składzie 10 pułku dragonów, 24 pułku ułanów, dywizjonu artylerii ppanc i batalionu 359 pułku amerykańskiego; opodal 10 pułk strzelców konnych z dwoma dywizjonami ppanc zorganizował obronę okrężną na wzg. 113;
- zgrupowanie „Maczuga” - 3 brygada strzelców pieszych, 1 i 2 pułk pancerny i dywizjon ppanc, zorganizowało obronę okrężną północnego wzg. 262.
Natarcie niemieckie przeciwko Polakom rozpoczęło się w nocy z 19 na 20 sierpnia. Położenie, w jakim znalazła się polska dywizja, było groźne. Znajdujące się w „kotle Falaise” dywizje niemieckie z 2 korpusu spadochronowego, a przede wszystkim oddziały trzech dywizji pancernych 47 korpusu pancernego, przedzierały się przez Chambois i „maczugę” ku wschodowi. Natomiast 2 korpus pancerny SS - wcześniej wyprowadzony poza obręb obszaru zagrożonego okrążeniem - uderzył, w celu ułatwienia tego odwrotu, od wschodu i od północy. Zgrupowania polskie były atakowane ze wszystkich stron. 20 sierpnia dywizja polska znajdowała się w całkowitej izolacji, sam na sam z ogromną masą wojsk niemieckich, usiłujących wyjść z okrążenia. Hitlerowcy walczyli z desperacją, podchodząc do stanowisk polskich na małe odległości.
Przed świtem 20 sierpnia niemiecka grupa bojowa nacierała na stanowiska 10 pułku strzelców konnych i usiłowała przebić się na wschód. Z nastaniem dnia hitlerowcy wykonali przygotowanie artyleryjskie i ponownie uderzyli siłą kilku batalionów piechoty, wspartych batalionem czołgów i samochodów pancernych. Celny ogień czołgów polskich, prowadzony z małej odległości, niszczył wozy bojowe i dosłownie kosił piechotę. M.in. polskim strzelcom konnym poddał się dowódca 84 korpusu gen. Otto Elfeldt oraz dowódca pułku grenadierów, dwóch majorów, 22 młodszych oficerów i 800 szeregowych.
Od rana 20 sierpnia, w nocy, aż do wieczora 21 sierpnia Niemcy atakowali Polaków na wzg. 113, w Chambois i na „maczudze”. Walki miały wszędzie podobny przebieg jak walka z grupą gen. Elfeldta. Niemcy stracili dziesiątki czołgów, setki zabitych i rannych, setki poszły do niewoli. Ale i polskie oddziały ponosiły ciężkie straty w ludziach i sprzęcie. Żołnierze byli u kresu sił, zmęczeni natężeniem walki i brakiem snu. Ranni, opatrywani pod ogniem przez lekarzy i sanitariuszy, nie mogli być ewakuowani w warunkach całkowitego okrążenia. Setki jeńców, wśród których było wielu rannych (również od ognia artylerii niemieckiej), utrudniały pułkom walkę. Zaczęło brakować amunicji, materiałów pędnych, wody i żywności; radiostacje przestawały działać wobec wyczerpania się akumulatorów. Próby dostarczenia zaopatrzenia za pomocą czołgów kończyły się niepowodzeniem. Próbowano więc dokonać zrzutów z powietrza, ale samoloty zrzucały zasobniki bardzo niedokładnie i duża ich część dostawała się w ręce nieprzyjaciela. Jedyna realna pomoc stanowił ogień artylerii dywizyjnej oraz armijnej grupy artylerii.
Pomimo tak trudnych warunków walczące zgrupowania dywizji polskiej utrzymały rejon Chambois, wzg. 113 i „maczugę” aż do momentu całkowitego zamknięcia i likwidacji „kotła Falaise”, tj. do godzin popołudniowych 21 sierpnia. Dopiero wtedy kanadyjska 4 dywizja pancerna ( na skutek interwencji gen. Maczka) podeszła z północnego zachodu, nawiązując bezpośrednią łączność taktyczna z oddziałami polskimi. Jednocześnie z zachodu nadciągnęły do rejonu Chambois czołowe jednostki 2 armii brytyjskiej. Moment ten oznaczał koniec walki w okrążeniu i pozwolił 1 pułkowi pancernemu wraz z 9 batalionem strzeleckim zdobyć i obsadzić południowe wzg. 262, co oznaczało zamknięcie luki w ugrupowaniu. Od tej chwili można już było rozpocząć ewakuację rannych i jeńców. Żołnierze polscy wykazali hart ducha i wolę walki, wytrzymując zaciekle ataki doborowych dywizji niemieckich, m.in. 1 dywizji pancernej SS „Adolf Hitler” i 12 dywizji SS „Hitlerjugend”. Dywizja polska zaangażowała w walce całość sił, łącznie z wszystkimi odwodami. Od 8 do 21 sierpnia wzięła do niewoli 5113 jeńców (w tym 137 oficerów z generałem i 4 pułkownikami). Zniszczono (lub zdobyto): 55 czołgów, 49 dział, 38 transporterów opancerzonych, 207 pojazdów mechanicznych.
Straty własne dywizji wyniosły: 446 poległych, 1501 rannych i 150 zaginionych; m.in. polegli w tej bitwie dowódcy obydwu pułków kawalerii pancernej. Po walkach pod Falaise bataliony i kompanie były mocno wykrwawione i zmęczone, ale zachowały wysokie morale.
PROWADZENIE DZIAŁAŃ ZACZEPNYCH PRZEZ 1 DPanc W BITWIE POD FALAISE
· 7/8.08.1944. miało nastąpić uderzenie 21 GA aliantów aby przełamać obronę niemiecką
· 1 DPanc nacierała z 4 DPanc kanadyjską wzdłuż szosy Caen-Falaise
· ugrupowanie 1 DPanc w dwa rzuty / brygada kawalerii panc i brygada strzelców/
WNIOSKI
· Bitwa składała się z szeregu frontalnych natarć na umocnione pozycje niemieckie
· dwukrotna pomyłka lotnictwa bombowego- straty polskie
· niezabezpieczone skrzydła atakujących wojsk spowodowało straty od ognia ppanc
· jednolite ugrupowanie panc nie spełniło swojego zadnia
· sukcesy zniszczono 70 czołgów, 100 dział, 500 poj mech
POŚCIG OPERACYJNY 1 DPanc.
29 sierpnia 1944 r. 1 DPanc po parodniowym odpoczynku weszła do akcji. 31 sierpnia przekroczyła Sekwanę i w składzie 2 Korpusu Kanadyjskiego jako samodzielna kolumna, ścigała odchodzącego npla po osi ROVEN-ABBEVILLE- YPRES-GANAWA. W pierwszym dniu pościgu bez kontaktu z Niemcami rzut kołowy dywizji przebył 85 km. W straży przedniej szedł 10 pułk strzelców konnych, wzmocnione szwadronem dragonów i dywizjonem ppanc. 1 września po 60 km pościgu konni strzelcy zaskakują obronę niemiecką nad rzeka BRESLE, biorąc sprzęt bojowy i przeszło 200 jeńców.
Następnego dnia kontynuowano pościg. 10 pułk strzelców rozpoznawał przeprawy na SOMMIE. Do wieczora bataliony wyszły nad rzekę, przeprowadziły rozpoznania i przygotowały się do forsowania, które wykonały o świcie 3 września. PO uchwyceniu przyczółka szturmowano Abbeville do godz. 1200 miasto było wolne. Po zbudowaniu mostu przeprawiono sprzęt ciężki. Zdobycie Abbeville ułatwiło pościg, dywizja przeszła do pościgu równoległego, równocześnie na dwóch osiach, gdy dotychczas przeprawy i mosty kanalizowały ruch do jednej kolumny. 6 września dywizja przekroczyła granicę belgijską i skierowała się na YPRES. Pościg operacyjny trwał do 9 września, gdy dywizja doszła do poważnie bronionego kanału Ganawskiego.
BILANS
Przez 10 dni, w ciągłych walkach, których natężenie w niektórych punktach było bardzo poważne, mimo hamującego czynnika wyrażonego wysadzonymi mostami i rozmokłymi drogami na objazdach - dywizja przebyła 470 km.
ANKONA
Wycofująca się od 8 czerwca wybrzeżem Adriatyku niemiecka 278 dywizja piechoty 18 czerwca obsadziła pozycje obronne na rzece Chinti następnego dnia podporządkowano ją 51 korpusowi górskiemu. Zadaniem dywizji było utrzymanie przez trzy tygodnie portu i miasta Ankony, które zamykając kierunek nadmorski umożliwiały zakończenia budowy umocnień na linii Gotów. 278 dywizja przystąpiła do organizacji czterech pasów obrony nad rzekami : Chienti - linia Freda, Potenza - linia Elfieda, Musone - linia Albert, Esino - linia Ingeborg, Ugrupowanie 2 korpusu,
3 DSK- utrzymywała rejon nadbrzeżny mając 2 brygadę w rejonie Pineto, Silvi, Montesiwano, 1 brygadę między Arti, Bozza, Citta, S. Angelo, 12 pułk ułanów bronił miastrczka Sulmana,
W odwodzie; 5 KDP i 2 batalion pancerny, Obszar górski obsadził korpus włoski na rubieży Cerretina, Pianella,
Teren - Pocięty licznymi rzekami i potokami . Nizina nadmorska ma szerokość od 0,5 do 3 km. Pas nadbrzeżny gęsto zaludniony dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna w kierunku dofrontowym i rokadowym. Główną arterią komunikacyjną była szosa nadmorska nr 16. Teren nadawał się do prowadzenia działań tylko pas nadbrzeżny, liczne rzeki ograniczyły swobodę ruchów . Teren dogodny do obrony pozwalał na tworzenie linii obronnych oddalonych od siebie o 10-15 km.
Plan polski..
W pasie nadmorskim wykonać główne uderzenie , a na obszarze górskim wiązać przeciwnika , ubezpieczając skrzydło zachodnie - prowadzić pościg w celu uniemożliwienia przeciwnikowi obsadzenia kolejnych rubieży obrony:
-w pierwszej fazie zdobyć Ankonę
-w drugiej wyjść na linię Gotów
Polskie oddziały pościgowe zostały 21 czerwca zatrzymane nad rzeką Chienti w odległości ok. 40 km od Ankony nie zdołały sforsować rzeki z marszu. Przegrupowano jednostki zwłaszcza artylerii i czołgów w trakcie tych przegrupowań przeciwnik rozpoczął odwrót . 30 czerwca 2 korpus ruszył do pościgu i ... o świcie 1 lipca przekroczył rzekę Potenzę po południu doszły do rzeki Musone ( w pobliżu drogi nr 16 )oraz do rejonu na południe od Castelfidardo i S. Bagio. W ręce polskie wpadła mapa niemieckiego sztabu , z której wynikało , że Niemcy będą stawiać opór na rzece Musone broniąc dostępu do Ankony. Rozpoznano ugrupowanie i siły przeciwnika , stwierdzono , że ugrupowanie jest płytkie. Na 28 km odcinku od morza do S. Maria stwierdzono zaledwie siedem batalionów 278 dywizji piechoty.
1 lipca poszczególne zgrupowania taktyczne otrzymały następujące zadania. 3 DSK - opanować i utrzymać Castelfidoro, zamknąć kierunek nadmorski i zapewnić przeprawy na rzece Musone, zdobyć Osimo opanować M.della Crescia i Offanga w celu ubezpieczenia 5 dywizji z kierunku północnego.
5 KDP - opanować wzniesienia między rzeką Musone i potokiem Fiumicelo i rozwijać działania na Aqugliano, Filo......i Jesi ( 5 brygada jako odwód korpusu
- 2 brygada pancerna- ześrodkować się w rejonie na południe od Porto Recanati być w gotowości do wsparcia 3 dywizji
- grupa artylerii korpusu-zająć stanowisko ogniowe w rejonie Reanati
1 i 2 lipca zdobyto przyczółki na rzekach Musone i Finacello 3 dywizja i 5 dywizja, które mogły stać się rejonami wyjściowymi do natarcia piechoty oraz uderzenia broni pancernej na były przeciwnika i zwiększenia tempa natarcia. Dowódca 2 korpusu postanowił rozbić niemiecką 278 dywizję 3 DSK 2 BPanc wsparte ogniem grupy artylerii miały zdobyć Cas............ i Osimo , po czym3 DSK miało przejść do obrony. 23 Panc miała kontynuować natercie w kierunku Ossino, Offagna na Aqugliano we współdziałaniu z 5 KDP . Nie udało się.
W zachodnim skrzydle korpusu 5 dywizja piechoty opanowała grzbiet w rejonie Centrofinistre z zadaniem rozpoznania wideł rzek Finnicello i Musone. Dowódca korpusu polecił kontynuować działania zaczepne na wschodnim skrzydle w celu przecięcia przeciwnikowi drogę odwrotu z Ankony na zachód. Część sił 2 BPanc miała działać z rejonu Osimo wzdłż północnego brzegu rzeki Musone by wyjść na tyły przeciwnika walczącego z 3 dywizją.
4 lipca kulminacyjny moment bitwy. Na wschodnim skrzydle Niemcom udało się utrzymać pozycje w centrum pasa natarcia ........ przełamać ich obronę Wieczorem d-cy 278 dywizji wprowadził do walki ostatnie swoje odwody 992 pułk grenadierów i 993 pułk grenadierów. W Ankonie pozostała tylko artyleria nadmorska . Od rana Niemcy kontratakowali w rejonie Montoro, S. Margnesito na wysunięte pododdziały 5 KDP . Ciężkie walki.
Wieczorem 5 lipca wskutek ciągłego naporu polskiego 278 dywizja wycofała się w nocy z 6 na 7 lipca na linię Casa Nuora- S. Stefano 6 lipca 5 brygada osiągnęła rzekę Musone kolejno batalionami przekraczała rzekę. Anders przerwał działania do 9 lipca z uwagi na:
- przegrupowanie pododdziałów,
- sytuację kwatermistrzowską,
- wiadomość o posiłkach dla 278 dywizji do 15 ......
3 DSK- przeszła do obrony zajmowanego rejonu,5 KDP i korpus włoski miały prowadzić działania w celu opanowania rejonu Filott........ i odrzucenia Niemców na północny brzeg Musone
NATARCIE NA ANKONĘ
Przed natarciem dokładnie rozpoznano siły niemiecki i ich ugrupowanie przed frontem korpusu. Niemcy zajmowali stanowiska obr...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]