[ Pobierz całość w formacie PDF ]
POSTAWY RODZICIELSKIE
A ZACHOWANIE SI
Ħ
DZIECI
Opracowanie (w oparciu o pozycj
ħ
M. Ziemska „Postawy
rodzicielskie”) - Ewa Dyduch – nauczyciel wychowania
przedszkolnego
Dom to najwa
Ň
niejsze miejsce ka
Ň
dego człowieka. Tu tworzy si
ħ
rodzina
jako najgł
ħ
bsza wspólnota
Ň
ycia i miło
Ļ
ci. Tu ka
Ň
da osoba dochodzi do pełni
człowiecze
ı
stwa. Rodzina stwarza bowiem najdoskonalsze warunki do rozwoju
ka
Ň
dego człowieka w jego niepowtarzalno
Ļ
ci i wyj
Ģ
tkowo
Ļ
ci, a tak
Ň
e jest
pierwsz
Ģ
szkoł
Ģ
Ň
ycia w społecze
ı
stwie.
Rodzina to Ļrodowisko wychowawcze, które oddziałuje na jednostkħ bardzo
długo, czasami nawet przez całe Ňycie. Wywiera ona najsilniejszy wpływ na rozwój
społeczny i emocjonalny dziecka.
Ogromny wpływ na kształtowanie zachowania siħ dziecka majĢ postawy
rodzicielskie. Bardzo trudno odnaleŅę w literaturze definicjħ postawy rodzicielskiej.
MoŇna jedynie okreĻlię, Ňe postawa rodzicielska to tendencja do zachowania
siħ w sposób specyficzny w stosunku do dziecka. KaŇda postawa składa siħ z trzech
składników: myĻlowego, uczuciowego oraz działania. Składnik myĻlowy jest
wyraŇany słownie w formie poglĢdu np. to bardzo grzeczna dziewczynka. Kolejny
składnik – składnik działania, przejawia siħ w czynnym zachowaniu np. przytuleniu
dziecka. Składnik uczuciowy przejawia siħ zarówno w wypowiedziach jak teŇ
i w zachowaniu.
SumujĢc moŇemy stwierdzię, Ňe jeŇeli matka ma nieprzychylnĢ postawħ wobec
dziecka to
my
Ļ
li o nim
, a jednoczeĻnie
wyra
Ň
a pogl
Ģ
d
, Ňe dziecko jest niegrzeczne,
a przy tym odczuwa równieŇ uczucia negatywne ujawniajĢc je w
działaniu
np. poprzez unikanie kontaktów z dzieckiem.
WĻród postaw rodzicielskich wyróŇniamy postawy prawidłowe
oraz nieprawidłowe.
Do prawidłowych postaw rodzicielskich naleŇy:
-
postawa akceptujĢca dziecko
-
postawa współdziałania z dzieckiem
-
postawa dawania dziecku rozumnej swobody
-
postawa uznania praw dziecka.
1
Postawa akceptuj
Ģ
ca
to przyjħcie dziecka takim jakim ono jest, z jego zaletami
jak i wadami. Rodzice akceptujĢcy swoje dziecko majĢ bardzo dobry kontakt z nim,
czħsto je chwalĢ. JeŇeli zdarzajĢ siħ sytuacje, Ňe dziecko coĻ Ņle zrobi, mówiĢ
mu o tym, tłumaczĢ dlaczego to jest złe zachowanie, jakie mogĢ byę tego
konsekwencje. Rodzice akceptujĢcy znajĢ swoje dziecko, jego potrzeby i
zaspokajajĢ je, dajĢ mu poczucie bezpieczeıstwa.
Postawa współdziałania z dzieckiem
to postawa, w której rodzice
sĢ pozytywnie zainteresowani i zaangaŇowani w pracħ i zabawħ swojego dziecka.
Dziecko odpowiednio do swoich moŇliwoĻci angaŇowane jest w zajħcia i sprawy
domowe. Rodzice sĢ aktywni w nawiĢzywaniu kontaktów z dzieckiem, słuŇĢ pomocĢ
w wyjaĻnianiu wielu pojħę czy problemów. Wspólnie wykonujĢ wiele czynnoĻci.
Postawa dawania dziecku rozumnej swobody.
Dziecko w miarħ dorastania
i rozwoju dostaje od rodziców coraz szerszy zakres swobody. Jednak mimo
tej swobody rodzice potrafiĢ utrzymaę autorytet u dziecka. SĢ obiektywni w ocenianiu
zagroŇeı dziecka, nie wyolbrzymiajĢ ich.
Postawa uznania praw dziecka
to postawa gdzie prawa dziecka w rodzinie
sĢ traktowane jako równe, bez przeceniania lub niedoceniania roli dziecka. Rodzice
pozwalajĢ dziecku na odpowiedzialnoĻę za własne czyny. Bardzo czħsto stosujĢ
wyjaĻnienia i tłumaczenia, a nie narzucanie swojego zdania czy woli. JeŇeli stosujĢ
kary to podajĢ ich przyczynħ. Dziecko wie, czego oczekujĢ od niego rodzice,
a oczekiwania te sĢ na miarħ jego moŇliwoĻci.
PodsumowujĢc pozytywne postawy rodzicielskie moŇemy stwierdzię,
Ňe rodzice wobec swoich dzieci sĢ opiekuıczy, dostrzegajĢ i zaspokajajĢ
ich potrzeby, majĢ duŇo cierpliwoĻci w stosunku do swoich pociech oraz gotowi
sĢ wyjaĻniaę i tłumaczyę dziecku wiele nurtujĢcych je spraw, mĢdrze wprowadzajĢc
w otaczajĢcy Ļwiat. Bardzo łatwo nawiĢzujĢ kontakt z dzieckiem. Kontakt ten jest
serdeczny, oparty na wzajemnej miłoĻci i zaufaniu. Rodzice o właĻciwych postawach
rodzicielskich sĢ zdolni do obiektywnej oceny dziecka, potrafiĢ go zaakceptowaę
i pokochaę takim, jakim ono jest w rzeczywistoĻci.
RozsĢdni, dojrzali i troskliwi rodzice bħdĢ brali pod uwagħ uczucia i potrzeby
wszystkich członków rodziny, równieŇ dzieci. ZapewniĢ solidne podstawy dla rozwoju
dziecka i jego póŅniejszej niezaleŇnoĻci.
W rodzinach gdzie widoczna jest akceptacja dziecka, potrafi ono nawiĢzywaę
trwałe wiħzi emocjonalne, potrafi wyraŇaę swoje uczucia, otwarcie o nich mówię, byę
2
wesołe, przyjacielskie, współczujĢce w stosunku do innych oraz odwaŇne, poniewaŇ
ma poczucie bezpieczeıstwa i oparcia w rodzicach.
Postawa współdziałania sprawia, Ňe dziecko jest ufne wobec rodziców, zwraca
siħ o pomoc i radħ, jest wytrwałe, dĢŇy do obranego celu, potrafi współdziałaę
z innymi. Dziecko, którego rodzice darzĢ zaufaniem jest pomysłowe, pewne siebie,
łatwo przystosowuje siħ do nowych warunków, czy sytuacji społecznych, dĢŇy
do pokonania napotkanych przeszkód czy trudnoĻci.
Przy postawie uznajĢcej prawa dziecka w rodzinie staje siħ ono solidarne
w stosunku do innych członków rodziny, potrafi podejmowaę działania
z własnej inicjatywy.
Niestety jest wielu rodziców, których negatywne wzorce zachowaı w sposób
stały i dominujĢcy wpływajĢ na Ňycie dziecka. Rodzice ci posiadajĢ cechy postaw
rodzicielskich negatywnych. Do postaw negatywnych zaliczamy:
-
postawa unikajĢca
-
postawa odrzucajĢca
-
postawa nadmiernie chroniĢca
-
postawa nadmiernie wymagajĢca.
Postawa unikaj
Ģ
ca
to postawa, gdzie rodzic koncentruje siħ na samym sobie,
na zaspokajaniu swoich potrzeb. Rodzice unikajĢ kontaktu z dzieckiem, cechuje
ich obojħtnoĻę uczuciowa wobec niego, a formĢ „kontaktu” z dzieckiem sĢ prezenty
jakimi rodzice obdarowujĢ swoje dzieci. Dzieci sĢ zaniedbywane pod wzglħdem
uczuciowym jak teŇ w zakresie opieki nad nim. Rodzice bywajĢ obojħtni wobec
niebezpieczeıstw zagraŇajĢcych dziecku, nie sĢ zainteresowani sprawami
i problemami dziecka.
Postawa nadmiernie chroni
Ģ
ca
to postawa gdzie rodzice nadmiernie
koncentrujĢ siħ na dziecku, które uwaŇane jest za ideał. Czħsto odsuwane jest ono
od kontaktów z rówieĻnikami. Jest przedmiotem stałej kontroli i bardzo czułej opieki.
Rodzice zaspokajajĢ wszystkie pragnienia swojej pociechy, idĢ na ustħpstwa,
wyrħczajĢ dziecko w czynnoĻciach samoobsługowych, co powoduje u niego brak
samodzielnoĻci w działaniu. Rodzice nadmiernie chroniĢcy ograniczajĢ ruch
i swobodħ dziecka w obawie, Ňe zrobi sobie ono coĻ złego.
Postawa nadmiernie wymagaj
Ģ
ca
polega na stawianiu dziecku
wygórowanych ŇĢdaı i kontrolowaniu ĻciĻle i dokładnie ustalonego planu,
który rzadko moŇe byę przez dziecko wykonany. Przed dzieckiem stawiane
sĢ nadmierne wymagania, jest ono ciĢgle krytykowane.
3
Postawa odrzucaj
Ģ
ca
polega na niechħtnym, a nawet wrogim traktowaniu
dziecka. Dziecko ma ograniczony kontakt z rodzicami, którzy nie liczĢ siħ z jego
potrzebami. Poddawane jest ono surowej dyscyplinie, czħsto jest traktowane
jako „zło konieczne’.
KaŇda z opisanych wyŇej postaw negatywnych wpływa na kształtowanie
siħ zachowania dziecka. Niestety kształtowane sĢ negatywne zachowania.
Postawa odtrĢcajĢca to postawa, która sprzyja kształtowaniu siħ u dziecka
agresywnoĻci, kłótliwoĻci, zahamowania rozwoju uczuę wyŇszych. Dziecka bywa
zastraszone, bezradne w róŇnych napotkanych sytuacjach, trudno dostosowuje
siħ do nowych warunków, a czħsto takŇe widoczne sĢ u dziecka reakcje nerwicowe.
Nadmierny dystans uczuciowy rodziców wobec dziecka wystħpujĢcy
przy postawie unikajĢcej, a który nie zaspokaja potrzeby przynaleŇnoĻci i kontaktu
z rodzicami powoduje chorobħ sierocĢ i w konsekwencji pociĢga za sobĢ czħĻciowe
lub całkowite zahamowanie rozwoju uczuę wyŇszych oraz niezdolnoĻę do trwałego
przywiĢzania.
Postawa nadmiernie chroniĢca moŇe powodowaę opóŅnienie dojrzałoĻci
emocjonalnej – infantylizm, opóŅnienie dojrzałoĻci społecznej, zaleŇnoĻci dziecka
od dorosłych, biernoĻę, brak inicjatywy, ustħpliwoĻę lub zachowanie typu
„rozpieszczone dziecko” – a wiħc nadmierna pewnoĻę siebie, poczucie wiħkszej
wartoĻci, zuchwalstwo, awanturniczoĻę, tyranizowanie domowników, egoistyczne
i wymagajĢce nastawienie; natomiast, gdy znajdzie siħ samo, bywa czħsto
niepewne, niespokojne i nieszczħĻliwe.
Postawa nadmiernie wymagajĢca sprzyja kształtowaniu siħ takich cech
jak brak wiary we własne siły, niepewnoĻę, lħkliwoĻę, przewraŇliwienie i uległoĻę,
brak zdolnoĻci do koncentracji. MogĢ takŇe pojawiaę siħ trudnoĻci w przystosowaniu
społecznym.
NaleŇy zwrócię uwagħ, Ňe postawy obojga rodziców wobec swojego dziecka
nie zawsze sĢ jednakowe, bywajĢ róŇnego typu i mogĢ mieę róŇne oddziaływania
na dziecko. JeĻli jednak zostaje zachowana pewna konsekwencja wychowawcza
oparta na wzajemnej akceptacji odmiennoĻę typów postaw matki i ojca nie ma
negatywnego wpływu na dziecko, a nawet jest Ņródłem wielu doznaı emocjonalnych.
4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]