[ Pobierz całość w formacie PDF ]
sentencja łacińska Tłumaczenie
(in) illo tempore w owym czasie; niegdyś
a capite od rozdziału, od nowego ustępu
a conto na rachunek
a contrario przeciwnie
a fronte
a limine od razu, z miejsca (odrzucić)
a linea od początku wiersza
a tergo 'od tyłu (grzbietu)'
ab hinc od zaraz, od tego miejsca
ab hodierno od dnia dzisiejszego
ab illo tempore od tego czasu, od tej pory
ab incunabulis od kołyski, od początku
ab initio od początku
ab Iove principium 'początek od Jowisza'
abiit, non obiit odszedł, ale pamięć o nim nie zaginęła
absolutum dominium władza absolutna
accusare nemo se debet nikt nie ma obowiązku oskarżać samego siebie
acefalia 'bezgłowy'
acta est fabula sztuka skończona
ad absurdum (doprowadzić dowodzenie) do absurdu
ad acta do akt, uznać za załatwione
ad augusta per angusta 'do wzniosłych (wyników) ciasnymi (drogami)
ad deliberandum
do rozważenia
ad depositum do przechowania, na przechowanie
ad exemplum dla przykładu
ad extremum na koniec
ad finem do końca
ad futuram rei memoriam na przyszłą rzeczy pamiątkę
ad infinitum do nieskończoności
ad interim tymczasowo
ad kalendas Graecas 'do greckich kalend' - nigdy
ad leones lwom (na pożarcie)
ad libitum do woli
ad maiora natus suum do wyższych rzeczy jestem urodzony
ad maiorem Dei gloram na większa chwałę Bożą
ad multos annos
'wielu lat'
ad oculos przed oczy
ad ovo od jaja
ad patres 'do ojców' - umrzeć
ad perpetuam rei memoriam na wieczną rzeczy pamiątkę
ad re od rzeczy
ad rem do rzeczy
ad unum (omnes) (wszyscy) bez wyjątku
ad usum do użytku
adamici sekta...
adolescentia wiek młodzieńczy, młodość
aequam memento rebus in arduis servare
mentem
pamiętaj o zachowaniu równowagi w trudnej
sytuacji
alea acta est 'kostka została rzucona'
alter ego drugi ja
altera pars strona druga, przeciwna
amici, diem perdidi przyjaciele, straciłem dzień
amicus certus in re incerta cernitur przyjaciela pewnego poznaje się w sytuacji
niepewnej
amicus Plato sed magis amica veritas przyjacielem mi Platon, lecz większą
przyjaciółką prawda
amicus verus rara avis est prawdziwy przyjaciel to rzadki ptak
amor partiare nostra lex miłość ojczyzny naszym prawem
amor vincit omnia miłość zwycięża wszystko
anguis in herba 'wąż w trawie'
anima vilis podła dusza, nędzna istota
animam debet 'winien jest swą duszę'
anno currente w roku bieżącym
Anno Domini w roku pańskim
Ante Christum przed narodzeniem Chrystusa
ante meridium przed południem
ars amandi sztuka kochania
ars est celare artem sztuka polega na ukryciu (wysiłków) sztuki
ars longa, vita brevis sztuka długotrwała, a życie (człowieka)
krótkie
artes liberales sztuki wyzwolone
asinum asinorum osioł nad osłami
audaces fortuna iuvat śmiałym szczęście sprzyja
audacter calumniare, semper aliquidhaeret śmiało szkaluj, zawsze coś przylgnie
audiatur et altera pars trzeba wysłuchać i drugiej strony
aurea mediocritas złoty środek
aurea prima sata est aetas złoty był ów pierwszy wiek
aureus złota, drobna moneta w starożytnym Rzymie
auri sacra fames przeklęta rządzą złota
aut Caesar aut nihil albo (być) cezarem, albo nikim
aut vincere aut mori albo zwyciężyć, albo umrzeć
ave witaj, bądź pozdrowiony
ave (Maria), gratia plena bądź pozdrowiona (Mario) łaski pełna
ave atque vale witaj i żegnaj
ave, Caesar, moritur te salutant witaj, Cezarze, mający umrzeć pozdrawiają cię
barba non facit philosophum broda (nikogo) nie czyni filozofem
beate vivereest honeste vivere żyć szczęśliwie, to znaczy żyć uczciwie
bene meritus dobrze zasłużony
bene nati dobrze urodzeni
bene vixit, qui bene latuit 'dobrze żył, kto się dobrze krył'
benevole lector łaskawy czytelniku
bis dat, qui cito dat dwa razy daje, kto szybko daje
caeca invidia est zazdrość jest ślepa
Caesar non supra gramaticos Cezar nie jest nad gramatykami
caetera desunt (a. desiderantur) reszty brak
campus ubi Troia fuit pola, gdzie była Troja
captatio benevolentiae zjednywanie sobie względów, życzliwości
caput mortum martwa głowa
caput mundi stolica świata
carpe diem 'chwytaj dzień', żyj chwilą
carpent tuapomanepotes owoce twojej pracy będą zbierać wnuki
castigat ridendo mores śmiechem poprawia obyczaje
casus belli 'powód do wojny'
cave canem strzeż się psa
cave ne cadas strzeż się, uważaj, żebyś nie upadł
caveant consules (ne quid detrimenti
republica capiat)
niech konsulowie czuwają (aby rzeczpospolita
nie doznała jakiegoś uszczerbku)
cedant arma togae 'niech oręż ustąpi przed togą'
certum est, quia impossibile est jest pewne, ponieważ jest niemożliwe
cerverius polujący na jelenie
ceteris paribus w tych samych, nie zmienionych warunkach,
okolicznościach
ceterum censeo Carthaginem esse delendam poza tym uważam, że Kartaginę należy
zniszczyć
charta non erubescit 'papier się nie rumieni (ze wstydu)'
cicer cum caule groch z kapustą (tł. polskiego idiomu)
cinis cineris
popiół
zgodą małe rzeczy wzrastają, niezgodą nawet
największe się rozpadają
condicio sine qua non konieczny, niezbędny warunek
condicionaliter pod warunkiem, warunkowo
consensus facit legem zgoda tworzy prawo
consetudo est altera natura przyzwyczajenie jest drugą naturą
consilium 'rada, narada'
constans 'stały'
contagium zarazek, 'dotknięcie, zarażenie'
contra legem wbrew prawu
contra naturam wbrew naturze
contra vim non valet insus prawo jest bezsilne wobec przemocy
contradictio in adiecto 'sprzeczność w określeniu'
contradictio in terminis 'sprzeczność w zestawieniu terminów'
contraria contrariis curantur przeciwne leczy się przeciwnym
coram publico wobec wszystkich; publicznie, jawnie
corpus delicti 'przedmiot przestępstwa'
crde, quod habes, et habes wierz, że masz, a będziesz miał
creditum 'rzecz powierzona, pożyczona'
credo, quia absurdum 'wierzę, bo to jest niedorzeczność'
crescit sub pondere virtus prześladowana cnota rośnie
crescite et multiplicamini wzrastajcie i rozmnażajcie się
crimen laesae maiestatis zbrodnia obrazy majestatu
crux interpretum 'krzyż komentatorów'
cucullus non facit monachum kaptur nie czyni mnicha
cui bono? na czyją korzyść? po co?
cui prodest (scelus, is fecit) komu przynosi (zbrodnia) korzyść (ten ją
popełnił)
cuius regio, eius religio czyje panowanie, tego religia
cum debita reverentia z należytym poważaniem, szacunkiem
cum grano salis 'z ziarnkiem soli', z odrobiną rezerwy
cum laude z pochwałą
cum tacent, clamant 'milcząc wołają'
cum tempore 'z czasem', z kwadransem akademickim
cum voce consultativa z głosem doradczym
cunus cuneum trudit 'klin wypycha klin'
curra posterior późniejsze zmartwienie
currente calamo pisząc szybko, płynnie, bez namysłu i
poprawek
curriculum vitae
'bieg życia', życiorys
circa około
circulus im definiendo błędne koło
circus krąg
cito prędko, niezwłocznie
civitas dei państwo boże
clara pacta claros faciunt amicos jasne układy tworzą dobrych przyjaciół
clipeus okrągła tarcza rzymska
cloaka maxima w starożytnym Rzymie: kanał odprowadzający
ścieki do Tybru (funkcjonuje. do dziś)
cogito, ergo sum myślę, więc jestem
cognomen przydomek
cognosce te ipsum poznaj samego siebie
coincidentia oppositorum zbieg przeciwieństw
coitus kopulacja
coitus interruptus stosunek przerywany
comitas gentium ogół zwyczajów w stosunkach dyplomatycznych
(...)
communi consensu
za wspólną zgodą
communis opinio powszechne mniemanie
concordia res parvae crescunt, discordia
vel maximae dilabuntur
damnant quod non inteliqunt potępiają to, czego nie rozumieją
dictum wyraziste i dobitne powiedzenie, wypowiedż
dictum acerbum gorzka prawda
dictum sapienti sat (est) mądremu wystarczy to co powiedziano
difficile est satiram non scribere (w tych warunkach) trudno nie pisać satyr
(nie potępiać)
difficilis in otio quies próżniactwo nie daje odpoczynku
exegi monumentum postawiłem pomnik
habemus papam mamy papieża
habent sua fata libelli i książki mają swój los
Hannibal ad (=ante) portas Hannibal pod bramami
heu me miserum! o ja nieszczęśliwy!
heureka! ~znalazłem!
hic et nunc tutaj i teraz
hic et ubique tutaj i wszędzie
hic haerat aqua 'tu zatrzymała się woda'
hic iacet 'tu spoczywa'
hic iacet lepus 'tu leży zając'
hic mulier 'ten kobieta'
hic Rhodus, hic salta 'tu rodos, tu skacz'
hic sunt leones ,tu przebywają lwy', miejsca nieznane na
mapach
historia (est) magistra vitae historia (jest) nauczycielką życia
hoc age rób to (zamiast mówić o tym)
hoc anno w tym roku
hoc die w tym dniu
hoc erat in votis 'to było w moich życzeniach'
hoc est to znaczy, to jest
hoc loco na tym miejscu
hodie mihi, cras tibi dziś mnie, jutro tobie
hominem non odi, sed eius vitia nie człowieka nienawidzę, lecz jego błędów
hominem quaero szukam człowieka
hominem te (esse) memento pamiętaj, że jesteś (tylko) człowiekiem
hominis est errare, insipientis in errore
perseverare
ludzką rzeczą jest błądzić, głupców rzeczą
trwać w błędzie
homo eruditus człowiek wykształcony, uczony
homo homini lupus est człowiek człowiekowi jest wilkiem
homo novus nowy człowiek
homo nulli(us) coloris człowiek szary
homo sum, humani nihil a me alienum puto jestem człowiekiem, nic co ludzkie nie jest
mi obce
homo trum literarum > fur złodziej
homo unius libri człowiek jednej książki
homo viator pielgrzym
honores mutant mores, sed raro in meliores zaszczyty zmieniają obyczaje, lecz rzadko na
lepsze
honoris causa
za zasługi
horribile dictu strach powiedzieć
hortus siccus 'suchy ogród'
humana ferre znosić cierpliwie przypadłości ludzkie
humana non sunt turpia co ludzkie, to nie hańbi
iaunis clausis za zamkniętymi drzwiami, w tajemnicy
ibi patria, ubi bene tam ojczyzna, gdzie dobrze
id est, (i. e.) to jest
ignavis semper feriae dla leniwych zawsze święto
ignis non extinguitur igne ognia nie gasi się ogniem
ignoramus et ignorabimus nie wiemy i nie dowiemy się (nigdy)
ignoratio iuris nocet nieznajomość prawa szkodzi
ignoti nulla cupido
nieznane nie nęci
ignoto Deo nieznanemu Bogu
iluminati osoby światłe
imagines maiorum portrety przodków
impos animi słaby na umyśle, głupiec
in absentia podczas nieobecności
in abstracto w ogólności
in aeternum na wieczne czasy
in anima vili 'na lichej duszy'
in aqua scribis 'piszesz na wodzie'
in arena aedificas 'budujesz na piasku'
in articulo moris w obliczu śmierci
in brevi
po krotce; wkrótce
in camera przy drzwiach zamkniętych
in cauda venenum 'trucizna (jest) w ogonie'
in concreto w określonej, konkretnej sytuacji
in corpore w komplecie
in dubio (pro reo) w razie wątpliwości (wyrokuje się na korzyść
oskarżonego)
in duplo podwójnie
in effectu w wyniku, w rzeczywistości
in effigie wykonanie kary na wizerunku przestępcy
zbiegłego lub zmarłego przed egzekucją
in extenso 'w (całej) rozciągłości'
in extermis w ostateczności, w chwili śmierci
in favorem na czyjąś korzyść
in fidem 'za wierność'
in flagranti na gorącym uczynku
in folio w formacie arkusza raz złożonego
in genere w ogólności
in gratiam z powodu, ze względu (na)
in gremio
'w łonie'
in hoc signo vinces pod tym znakiem zwyciężysz
in honorem na cześć, ku czci, dla uczczenia
in loco parentis pełniąc obowiązki rodzica
in magnis et voluisse sat est w rzeczach wielkich wystarczy chcieć
in medias res 'w środek rzeczy'
in memoriam ku pamięci
in minus na niekorzyść, na zniżkę
in natura w naturze (nie pieniędzmi)
in octavo 'w ósemce'
in odore sanctitatis (umrzeć) z reputacją osoby świętej
in optima forma w najlepszej formie
in partibus infidelium w prowincjach niewiernych
in perpetuam rei memoriam na wieczną rzeczy pamiątkę
in perpetuum na zawsze
in persona osobiście, we własnej osobie
in pleno w pełnym składzie, w komplecie
in plus na korzyść, na zwyżkę
in praxi w praktyce
in promptu na poczekaniu, natychmiast
in puncto w punkcie, w chwili, odnośnie do
in quarto w ćwiartce
in saecula saeculorum na wieki wieków
in situ w (pierwotnym) położeniu, miejscu
in spe 'w nadziei'
in statu nascendi w stanie powstawania, rodzenia się
in suspenso w zawieszeniu, w niepewności
in toto w całości
in triplo
potrójnie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]