[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->dr in¿. Tomasz DUDEKKatedraAgroekologii iArchitektury Krajobrazu, Uniwersytet RzeszowskiWARIANTY TECHNOLOGICZNE ZRYWKIDREWNA MOBILNYMI KOLEJKAMI LINOWYMIStreszczenieW artykule opisano warianty technologiczne zrywki drewna mobilnymi kolejkami linowymi na przyk³adzie eksploatowanejw Bieszczadach Larix 3T. Podano czynniki wp³ywaj¹ce na wybór danego wariantu, zalety ka¿dego z nich oraz perspektywystosowania mobilnych kolejek linowych w Polsce.WprowadzenieOpis wariantów technicznych i technologicznych zrywkijest szczególnie istotny dla praktyki. Odpowiedni dobórwariantu do warunków drzewostanowych umo¿liwia zapla-nowanie i p³ynne przeprowadzenie prac pozyskaniowych.Na ³amach niniejszego czasopisma zosta³y przedstawionewarianty techniczne mobilnych kolejek linowych na przy-k³adzie produkowanych w Czechach kolejek Larix [10].W zale¿noœci od wariantu technicznego, zwi¹zanego z rodza-jem i iloœci¹ montowanych lin oraz typem wagonika, mo¿naprowadziæ zrywkê w kierunku do zespo³u napêdowego kolejkilub od niego w pozycji pó³podwieszonej lub podwieszonej.W literaturze krajowej i zagranicznej trudno znaleŸæpublikacje z opisem wariantów technologicznych zrywkidrewna mobilnymi kolejkami linowymi [6]. Niniejsza pracama na celu uzupe³nienie dotychczasowej wiedzy na ten temat.Charakterystyka wariantów technologicznych zrywkidrewna mobilnymi kolejkami linowymiNa podstawie obserwacji stosowanej w Polsce zrywkidrewna z u¿yciem mobilnej kolejki linowej Larix 3T z maszto-wci¹gark¹, zwi¹zanej ze sposobem przemieszczania kolejki podokonaniu zrywki z pasa okreœlonej szerokoœci na kolejny pasdrzewostanu objêty ciêciem, wyró¿nia siê dwa warianty: 1. wa-chlarzowy, 2. równoleg³y.W pierwszym wariancie zespó³ napêdowy kolejki pozostajeprzez ca³y czas w tym samym miejscu, a przek³adana jest linanoœna, przy czym kolejne trasy uk³ada siê w wachlarz (rys. 1).Takie zaplanowanie tras kolejki umo¿liwia³o zrywkê drewnaz ca³ej powierzchni objêtej ciêciem, bez potrzeby wykonaniakilku sk³adnic roz³adowczych. Odstêp miêdzy trasami by³ró¿ny, tym wiêkszy im wiêksza by³a odleg³oœæ od koñca zrêbudo sk³adnicy roz³adowczej kolejki.Wachlarz ten w terenie górzystym usytuowany jest w dó³lub w górê stoku, przy czym czêœciej prowadzona jest zrywkazgodnie z kierunkiem ci¹¿enia. Taki kierunek transportudrewna umo¿liwia zrywkê jednorazowo wiêkszych ³adunkóworaz wp³ywa na skrócenie czasu jazdy wagonika z ³adunkiem,co powoduje obni¿enie kosztów jednostkowych zrywki.W drugim wariancie, zarówno górne kotwiczenie liny noœ-nej, jak i zespó³ napêdowy, przemieszczane by³y równolegle nakolejny pas drzewostanu objêty pozyskaniem (rys. 2). Odstêpmiêdzy kolejnymi trasami kolejki by³ uzale¿niony od d³ugoœcizrywki bocznej, kierunku obalania drzew oraz ich wysokoœci.Zalet¹ takiego rozwi¹zania - przy rozwiniêciu liny noœnej natak¹ sam¹ odleg³oœæ jak przy wachlarzowym uk³adzie tras - jestmo¿liwoœæ wytransportowania drewna z wiêkszej powie-rzchni, przy takiej samej liczbie tras zrywkowych.Rys. 1. Wachlarzowy uk³ad tras zrywkowych kolejki linowejLarix 3T w Nadleœnictwie Wetlina (opracowa³ autor)Fig. 1. Fan-shape system of the Larix 3T cable wood extractionroutes in the forest district Wetlina (developed by the author).Wybór uk³adu tras kolejki zale¿y w g³ównej mierze odkszta³tu i d³ugoœci zrêbu, ukszta³towania terenu i zwi¹zanejz tym mo¿liwoœci wydzielenia miejsc na sk³adnice przykolej-kowe, jak równie¿ mo¿liwoœci poruszania siê noœnika kolejkipo danej powierzchni.Przy wiêkszych odleg³oœciach zrywki i równoczesnejmo¿liwoœci za³o¿enia kilku sk³adnic przykolejkowych przydrodze, preferowana jest zrywka z zastosowaniem równo-leg³ego uk³adu tras. W takim przypadku - przy takiej samejliczbie prze³o¿eñ liny noœnej - mo¿e byæ dokonana zrywkadrewna z wiêkszej powierzchni zrêbu.Natomiast przy mniejszych odleg³oœciach zrywki i jednejsk³adnicy przykolejkowej bardziej zasadny wydaje siê wybórwachlarzowego uk³adu tras (ze wzglêdu na krótszy czasprzek³adania lin kolejki na kolejny pas zrêbu - w tym przypadkuprzek³ada siê tylko górne kotwiczenie liny noœnej).TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA5/2011Rys. 2. Równoleg³y uk³ad tras zrywkowych kolejki linowejLarix 3T w Nadleœnictwie Wetlina (opracowa³ autor)Fig. 2. Parallel Larix 3T cable routes in the forest districtWetlina (developed by the author)Perspektywy stosowania mobilnych kolejek linowychw PolsceStosowanie mobilnych kolejek linowych, bez wzglêdu narodzaj wariantu technologicznego, wymaga rozbudowy odpo-wiedniej infrastruktury drogowej, która w Polsce - jak wynikaz charakterystyki badanych nadleœnictw w lasach górskich -jest niewystarczaj¹ca. WskaŸnik gêstoœci dróg (km/100 ha),wynosz¹cy w nadleœnictwach Dukla 0,50 [7], Rymanów 0,16[8], Wetlina 1,25 [9], jest znacznie ni¿szy ni¿ œredni w krajo-wym gospodarstwie leœnym - 2,03 [5].Pozytywnym sygna³em, zaobserwowanym w terenie, s¹coraz wiêksze inwestycje ponoszone przez nadleœnictwa na po-prawê istniej¹cych i budowê nowych dróg, sta³ych szlakówzrywkowych I rzêdu i sk³adnic drewna. Przy w³aœciwie rozbu-dowanej sieci drogowej oraz wiêkszej liczbie i powierzchnisk³adnic, zrywka drewna kolejkami powinna byæ tañsza.Maksymalna odleg³oœæ zrywki linowej przy zastosowaniubadanej technologii Larix 3T wynosi ok. 800 m. Natomiastodleg³oœæ optymalna, przy której jednostkowe koszty zrywkimog¹ byæ konkurencyjne w stosunku do technologii ci¹gni-kowych mo¿liwych do zastosowania w trudnym terenie,wynosi oko³o 400 m.W zwi¹zku z powy¿szym nale¿a³oby przygotowaæ projektrozbudowy odpowiedniej infrastruktury drogowej, co umo¿li-wi³oby wdra¿anie w lasach górskich modelu proekologicznegou¿ytkowania lasu [1].Zdaniem autora, w pierwszym etapie wprowadzaniawspomnianego projektu nale¿a³oby d¹¿yæ do zagêszczeniasieci drogowej w taki sposób, aby odleg³oœæ pomiêdzy drogaminie by³a wiêksza ni¿ podwójna d³ugoœæ liny noœnej Larix 3T, tj.1600 m. W drugim etapie nale¿a³oby wybudowaæ drogi pomiê-dzy ju¿ istniej¹cymi, co stworzy³oby optymaln¹ sieæ drogow¹z odstêpem pomiêdzy drogami ok. 800 m. Odleg³oœæ ta umo¿li-wi³aby zrywkê kolejk¹ o d³ugoœci liny 800 m - w górê lub w dó³stoku - na zalecan¹ w stosunku do ci¹gnikowej odleg³oœæ dlatego rodzaju sprzêtu, tj. 400 m [2].Dodatkowo uwzglêdniaj¹c w kosztach transportu poziomwyrz¹dzanych szkód oraz zwi¹zane z tym w d³u¿szym okresieczasu mniejsze straty z tytu³u szkód wtórnych, zrywka mobil-nymi kolejkami linowymi w obu wariantach technologicznychpowinna staæ siê g³ówn¹ technologi¹ transportu drewna w la-sach górskich, rosn¹cych na stokach o nachyleniu wiêkszymni¿ 16°.W Polsce lasów górskich o nachyleniu powy¿ej 16°, jest ok.9% [11], tj. ok. 0,8 mln ha. Przy za³o¿eniu, ¿e przynajmniej �½pozyskiwanego drewna w tych drzewostanach powinna byæzerwana kolejkami linowymi (czêœæ tych drzewostanów zewzglêdów ochronnych wy³¹czona jest z produkcji, w pozo-sta³ej czêœci zrywaj¹ i mog¹ nadal to robiæ zaprzêgi konne, a nakrótkich odcinkach stoków równie¿ skidery linowe) otrzymu-jemy, ¿e mobilnymi kolejkami linowymi powinno siê wytrans-portowaæ ok. 1,1 mln m3drewna (ok. 4% drewna pozyskiwa-nego rocznie w Polsce).Jak wykazuj¹ badania przeprowadzone w Bieszczadach,roczna wydajnoœæ kolejki linowej typu Larix 3T - mo¿liwa doosi¹gniêcia przy 1680 h pracy w roku (8 h x 20 dni x 10,5miesi¹ca) na odleg³oœæ 400 m - wynosi ok. 7 000 m3[3, 4]. Abyzerwaæ 1,1 mln m3pozyskanego drewna potrzebne by³oby ok.160 kolejek (obecnie pracuje mniej ni¿ 10). Ustalona liczbawskazuje minimaln¹ iloœæ tych urz¹dzeñ do zastosowaniaw Polsce.Literatura[1] Dawidziuk J., Kapral J.: Dotychczasowe i preferowane technologiepozyskiwania drewna w Lasach Pañstwowych. Materia³y z konfe-rencji nt. Model optymalnych dla œrodowiska procesów pozyskiwa-nia drewna. IBL, Warszawa, 1995, s. 82-90.[2] Dudek. T.: Ocena wybranych technologii zrywki drewna w lasachgórskich. Rozprawa doktorska. Uniwersytet Rolniczy, KULiD,Kraków, 2009.[3] Dudek T.: Badanie wydajnoœci technologii zrywki drewna w lasachgórskich. Cz. 1. Drzewostany przedrêbne. Technika Rolnicza Ogro-dnicza Leœna, 2010, nr 3, s. 3-5.[4] Dudek T.: Badanie wydajnoœci technologii zrywki drewna w lasachgórskich. Cz. 2. Drzewostany rêbne. Technika Rolnicza OgrodniczaLeœna, 2010, nr 4, s. 2-4.[5] Drabarczyk J.: Bêdzie wiêcej dróg. G³os Lasu, 2008, nr 3, s. 21-23.[6] Poršinsky T., Stankiæ I.: Prilog poznavanju iznošenja drva šumskimièarama. Nova mehanizacija šumarstva, 2005, nr 26, s. 39-54.[7] Plan urz¹dzenia lasu dla lasów Nadleœnictwa Dukla na okres 1998-2007. Dukla, 1997.[8] Plan urz¹dzenia lasu dla lasów Nadleœnictwa Rymanów na okres1998-2007. Rymanów, 1997.[9] Plan urz¹dzenia lasu dla lasów Nadleœnictwa Wetlina na okres 2006-2015. Wetlina, 2005.[10] Sosnowski J., Dudek T.: Kolejki linowe do zrywki drewna Larix.Technika Rolnicza Ogrodnicza Leœna, 2006, nr 12, s. 17-19.[11] Suwa³a M.: Porównanie zrywki drewna forwarderem i skideremw drzewostanach podgórskich i górskich. Logistika technickejvyroby dreva v Karpatach, 2002, nr 9, s. 251-259.MOBILE CABLE CRANE TECHNOLOGICAL VARIANTS OF WOOD EXTRACTIONSummarySeveral technological variants of wood extraction with the mobile cable crane Larix 3T used in the Bieszczady Mountains havebeen described and collated with the factors influencing the choice. Advantages of each of variants in respect of its widerapplication in the forestry in Poland were discussed.TECHNIKA ROLNICZA OGRODNICZA LEŒNA5/2011
[ Pobierz całość w formacie PDF ]