[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Henryk Dyczek
Położenie kości biodrowej.
Naturalne i symetryczne ułożenie miednicy jest kluczem dla prawidłowo działającego aparatu ruchu (rys. 1). W chiropraktyce McTimoney-Corleya (McTC), szczególna uwagę poświęca się ułożeniu miednicy. Jednym z najczęstszych nieprawidłowych wzorców w ułożeniu miednicy jest kiedy prawa kość biodrowa jest ułożona wyżej (dogłowowo) i do przodu w relacji do prawej kości biodrowej (rys. 2).
Rys. 1.
Rys. 2.
Ida Rolf1 zauważyła, że jeżeli miednica jest ułożona jedną stroną wyżej w płaszczyźnie czołowej to towarzyszy temu zwiększone naprężenie mięśnia lędźwiowo-udowego (rys. 3), często znanego pod nazwą mięśnia lędźwiowego, po stronie na której kość biodrowa jest ułożona wyżej. Chronicznie krótki, napięty mięsień lędźwiowo-udowy będzie powodował przodopochylenie miednicy i w konsekwencji osłabiał mięsień prosty brzucha (rys. 4 & rys. 7).
Mięsień lędźwiowy większy (m. psoas major) (rys. 5, 6 & 7) przebiega nad górno-przednią powierzchnią kości biodrowej praktycznie jej nie dotykając. Dzieli się on na mięsień lędźwiowy większy i mniejszy. Mięsień lędźwiowy większy rozpoczyna się dwiema warstwami. Warstwa powierzchniowa odchodzi od powierzchni bocznej trzonów dwunastego kręgu piersiowego i pierwszego do czwartego kręgu lędźwiowego oraz sąsiednich krążków międzykręgowych. Czasami mięsień ten zaczepiony jest również do dwunastego żebra2. Warstwa głęboka tegoż mięśnia odchodzi od wyrostków poprzecznych wszystkich kręgów lędźwiowych3. Między obiema warstwami znajduje się część splotu lędźwiowego. Włókna tegoż mięśnia kierują się zbieżnie ku dołowi, do przodu oraz ku bokowi i wspólnie z mięśniem biodrowym kończą się wąskim ścięgnem na krętarzu mniejszym kości udowej2.
Rys. 3.
Rys. 4.
Rys. 5.
Miesień lędźwiowy mniejszy (m. psoas minor) (rys. 5, 6 & 7) jest położony do przodu w relacji do mięśnia lędźwiowego większego. Rozpoczyna się na trzonach dwunastego kręgu piersiowego i pierwszego lędźwiowego. Włókna tegoż mięśnia biegną ku dołowi nieco bocznie i przechodzą w długie płaskie ścięgno kończące się w powięzi biodrowej, łuku biodrowo-łonowym - który częściowo wytwarza - i na wyniosłości biodrowo łonowej. Mięsień ten 50-60% jest nieobecny u człowieka, często przejawia on budowę ścięgnistą i zmiennością przyczepów do powięzi zamiast do kości. Biegnąc w kierunku łuku biodrowego powięź mięśnia lędźwiowego mniejszego łączy się z podwięzią mięśnia grzebieniowego2.
Rys. 6.
Mięsień grzebieniowy (m. pectineus) (rys. 5) rozpięty jest pomiędzy kością łonową, a górną częścią kości udowej. Rozpoczyna się wzdłuż grzebienia kości łonowej, na guzku łonowym i na więzadle łonowym górnym kończąc się na kresie grzebieniowej kości udowej, poniżej krętarza mniejszego.
Czynność: Przywodzi udo i nieznacznie obraca je na zewnątrz.
Unerwienie: Gałąź przednia nerwu zasłonowego i nerwu udowego (L2-3)
Mięśniem pozostającym w bliskim kontakcie z mięśniem lędźwiowym większym jest mięsień biodrowy (m. iliacus) (rys. 5 & 6), który wyściela dół biodrowy. Rozpoczyna się on od grzebienia biodrowego aż do obu kolców biodrowych przednich i do kresy granicznej. Otrzymuje on dodatkowe wzmacniające pasma od kolca biodrowego przedniego górnego i dolnego oraz od torebki stawu biodrowego. Mięsień biegnie zbieżnie ku dołowi pod więzadłem pachwinowym przez rozstęp mięśni wspólnie z mięśniem lędźwiowym, z którym się zrasta; następnie kieruje się do przodu od stawu biodrowego i kończy się wspólnym ścięgnem na krętarzu mniejszym2.
Powięź mięśnia biodrowego w rejonie jego zaczepienia, tj. grzebienia biodrowego łączy się z mięśniem czworobocznym lędźwi (rys. 7).
Rys. 7.
Fakt połączenia mięśnia lędźwiowego większego w dolnym jego przebiegu z mięśniem biodrowym powoduje, że spotykamy się z określeniem mięśnia lędźwiowo-biodrowego (m. psoas-iliacus).
Czynność:
· Mięsień lędźwiowo-biodrowy odgrywa bardzo ważna rolę przy zginaniu stawu biodrowego, ustępując pod tym względem tylko mięśniowi prostemu uda. W działaniu tym mięsień lędźwiowy większy (jest to mięsień szybkobiegaczy, który pozwala unieść udo, aż do zetknięcia się z powierzchnią przednią brzucha. Możność chodzenia jest bezpośrednio związana z czynnością mięśnia lędźwiowo-biodrowego; w przypadku porażenia mięśnia chodzenie jest prawie niemożliwe, dlatego jest on jednym z najważniejszych mięśni ciała ludzkiego.
· Mięsień lędźwiowo-biodrowy działając jednostronnie zgina kręgosłup w odcinku lędźwiowym do boku.
Unerwienie:
· Gałęzie splotu lędźwiowego i nerw udowy (L1-4) 2.
Struktura i kształt ludzkiego ciała jest wynikiem rozbudowy jego mięśni i kości pod wpływem działania pola grawitacyjnego. Tkanka łączna w tejże strukturze jest elementem kluczowym, gdyż dosłownie łączy i podpiera cała strukturę ciała ludzkiego. Tkanka mięśniowa otoczona jest powięzią. Dlatego, że powięź jest nierozłącznie związana z tkanką mięśniową, która otacza używa się pojęcia powięź mięśniową, myofascia. Zatem, każde włókno tworzące mięsień otoczone jest swoją powięzią, która jest połączona z powięzią mięśnia (rys.8). Szczegółowy opis tkanki łącznej oraz traktów powięziowych można znaleźć w prezentacjach P. Godek, pt. Inteligencja tkanki łącznej oraz Bóle pięty, które są dostępne na stronach www.chiropraktycy.pl w zakładce Publikacje oraz pozycji (4) literatury cytowanej na końcu tego artykułu.
Ruch jest zatem rezultatem akcji tkanki mięśniowej na otaczającą ja tkanek łączną. Toteż struktura ciała uzależniona jest od charakteru ruchu człowieka, od rodzaju akcji tkanki mięśniowej na wszechobecną i ciągłą tkankę łączną. Tkanka łączna, powięź mięśniowa - myofascia, określa kontury ciała i jego ruchy w strukturze ciała 1.
Rys. 8.
Poznanie zaczepów i funkcji mięśni odpowiedzialnych z położenie kości tworzących miednicę, w szczególności kości biodrowej może być wskazówką dla zastosowania specyficznych technik mobilizacyjnych i ćwiczeń dla chorego.
Shultz i Feitis 1 są zdania, że mięsień biodrowy jest głównym mięśniem odpowiedzialnym za ułożenie kości biodrowej, zaś mięsień lędźwiowo-biodrowy jest zasadniczym mięśniem odpowiedzialnym za kształt odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Twierdzą oni, że kiedy powięź otaczająca mięsień lędźwiowo-biodrowy jest przyklejona do powięzi mięśnia biodrowego, niezależny ruch kości do których te mięśnie są zaczepione, jak i ruch samych mięśni jest ograniczony, a nawet niemożliwy. Dochodzi wtedy do zaniku wolnego ruchu opisanych powyżej mięśni, powięzi i kości odcinka lędźwiowego kręgosłupa, miednicy i kości udowej. Ci sami autorzy stwierdzają, ze delikatne kołyszące i oscylujące ruchy miednicy pozwolą na uwolnienie jakby zatartych, sklejonych ze sobą, powięzi mięśnia biodrowego i lędźwiowo-biodrowego, przywracając tym swobodę ruchu tychże mięśni.
John McTimoney, twórca chiropraktyki MTC opracował mobilizacje oscylacyjne dla stawów miednicy i wydają się one w świetle opinii Shultz i Feitis jak najbardziej wskazane dla nieprawidłowego ułożenia kości biodrowej. Chiropraktyka MTC oferuje pełną skalę mobilizacji o charakterze oscylacyjnym specyficznie przeznaczonych do mobilizacji stawów miednicy, których wybór uzależniony jest od stanu chorego jak i predyspozycji manualnych terapeuty. Tak dużą ilość mobilizacji miednicy w chiropraktyce MTC można tłumaczyć rozpoznaniem przez jej twórcę, tj. Johna McTimoney, potrzeby stworzenia kompleksowego warsztatu pracy dla terapeuty manualnego, który uważał, że przywrócenie pełnej mobilności miednicy, co związane jest z symetrycznym ułożeniem kości miednicy, jest zasadniczym warunkiem dla zdrowego kręgosłupa.
Palpacja mięśnia lędźwiowego i biodrowego
Oba mięsnie można zlokalizować powyżej więzadła pachwinowego. Stojąc z boku leżącego na plecach chorego, poproś, aby chory zgiął kolana, tak aby jego stopy spoczywały na podłożu na którym leży. Ułóż twoje palce na przednim górnym kolcu biodrowym (PGKB), następnie zejdź z PGKB w głąb tkanki będąc w kontakcie z mięśniem biodrowym. Palpacje wykonuj bezboleśnie dla chorego. Na krawędzi mięśnia biodrowego powinieneś poczuć mięsień lędźwiowy - jeżeli chory oderwie teraz stopę od podłoża na którym leży, to mięsień lędźwiowy się napręży. Jesteś na zewnętrznej krawędzi mięśnia lędźwiowego, którego włókna pochodzą z jego przyczepów na poziomie T12-L1. Dalsza palpacja zewnętrznych włókien mięśnia lędźwiowego, powyżej poziomu pępka, nie jest wskazana dla osób nieświadomych przyczepów nerek, gdyż mięsień lędźwiowy jest torem dla opadającego ruchu nerki 7.
Dalsza palpacja mięśnia lędźwiowego w kierunku dośrodkowym, w paśmie pomiędzy linia łączącą lewy i prawy PGKB i linia przechodząca przez pępek, doprowadza do jego wewnętrznej krawędzi zbudowanej z włókien pochodzących z poziomu L4-L5 odpowiedzialnych za lordozę lędźwiową. Podczas palpacji jest pomocne kiedy chory delikatnie porusza udem oraz należy unikać pulsujących naczyń krwionośnych.
Profilaktyka
Na tym etapie analizy możliwej przyczyny nieprawidłowego ułożenia kości biodrowej warto zastanowić się na profilaktyką. Zadanie domowe dla chorego i współpraca chorego z terapeutą są szczególnie ważne w chiropraktyce MTC. Symetryczne ćwiczenia w których dochodzi do prostowania i zginania stawu biodrowego w pełnym jego zakresie będą pozytywnie wpływały na stan naprężenia mięśnia lędźwiowo-biodrowego.
Thie 8, Prezydent Międzynarodowego College'u Kinesiologii Stosowanej, proponuje dla wzmocnienie mięśnia lędźwiowego stymulację następujących punktów akupunktury:
· Wpierw Nerki 7 (K7) i Płuca 8 (L8)
· Następnie Nerki 5 (K5) i Śledziona 3 (SP 3) (rys. 9).
Aby osłabić miesień lędźwiowy ten sam autor proponuje stymulację kolejnych punktów akupunktury:
· Wpierw Wątroba 1 (LIV 3) i Nerki 1 (KID 1)
· Następnie Śledziona 3 (SP 3) i Nerki 5 (K5) (rys. 10)
Thie sugeruje również masaż punktów neuro-limfatycznych rejonu w odległości około 2,5 cm po obu stronach kręgosłupa od poziomu T12-L1, jak i rejonu dwóch punktów na brzuchu położonych 2,5 centymetra powyżej pępka i 2,5 centymetra na bok od linii środkowej brzucha.
Podsumowanie
Znajomość zaczepów mięśnia biodrowego i manualna umiejętność jego lokalizacji oraz rozciągnięcia może być pomocnym narzędziem dla terapeuty w celu usunięcia utrzymującego się niesymetrycznego ułożenia kości biodrowej, szczególnie wtedy kiedy nie pozostaje ona w jej naturalnym położeniu po regularnych mobilizacjach miednicy z użyciem chiropraktyki MTC.
W procesie powstawania skoliozy kręgosłupa zazwyczaj wpierw dochodzi do niesymetrycznego ułożenia kości biodrowej, a następnie skoliozy lędźwiowej w kierunku ii
Rys. 9.
Rys. 10.
po stronie wyżej ułożonej kości biodrowej. Efekt ten jest między innymi wynikiem skróceniem mięśnia lędźwiowego po stronie wyżej ułożonej kości biodrowej.
Współpraca chorego w utrzymywaniu symetrii w ułożeniu kości biodrowych jest niezwykle ważne.
Literatura
1. Shultz. R.L. & Feitis R. 1996. The Endless Web. Berkeley, California: North Atlantic Books. Str. 100, 94, 44
2. Bochenek A. Reicher M. 1990. Anatomia Człowieka. t. 1. Warszawa: PZWL. Str. 854, 855
3. Feneis H. 1991. Ilustrowana Anatomia Człowieka. Warszawa: PZWL. Str. 94,
4. Mayers T.M. 2001. Anatomy Trains. Edinburgh: Churchill Livingstone
5. Goldberg S. 1999. Clinical Anatomy. USA, Miami: MedMaster. Inc. Str. 47
6. Kapit W. & Elson L.M. 1993. The Anatomy Coloring Book. New York: HarperCollins Publ. Str. 12
7. Barral J.P. 2003. Visceral Manipulation II. Seattle: Eastland Press. Str. 203-207
8. Thie J. F. 1979. Touch for health. USA, Marina del Rey: DeVorss & Company Publ. Str. 84
1
... [ Pobierz całość w formacie PDF ]